Tom và Jerry: 80 năm cuộc chiến mèo và chuột

2020-02-11 00:59:52

(Sóng trẻ) – Bộ phim hoạt hình về một con mèo, phát ốm vì con chuột phiền phức sống trong nhà, nghĩ ra âm mưu tống chú chuột ra nài bằng cái bẫy chứa đầy pho mát. Con chuột, với trí khôn và bằng kế hoạch riêng, đã an toàn lấy được miếng pho mát, bỏ đi với cái bụng đầy.

80 năm cuộc chiến mèo và chuột (Ảnh: Alamy)

Nội dung tiếp theo bạn hoàn toàn có thể đoán ra. Gần như lần nào, câu chuyện cũng kết thúc với cảnh chú mèo hét lên đau đớn khi nhận ra âm mưu của mình hoàn toàn phản tác dụng.

Cốt truyện quen thuộc, song, câu chuyện đằng sau bộ phim thì không. Từ giải Oscar danh giá cho đến những tháng ngày sản xuất bí mật sau Bức Màn Sắt thời kì Chiến Tranh Lạnh – đây là cách Tom và Jerry, bộ phim chính thức bước sang tuổi 80 vào năm nay, trở thành một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất thế giới.

Bộ đôi Tom và Jerry được hình thành từ một nơi có thể gọi là tràn đầy sự tuyệt vọng: bộ phận hoạt hình của MGM, nơi các nhà sáng tạo là Bill Hanna và Joe Barbera làm việc. Họ cố gắng để có thể thành công được như các hãng phim khác, những hãng phim sở hữu các nhân vật nổi tiếng như Heo Porky hay Chuột Mickey.

Buồn chán, hai họa sĩ hoạt hình trẻ chưa tới tuổi 30 bắt đầu nghĩ ra những ý tưởng của riêng mình. Barbera nói ông thích những phim hoạt hình mèo và chuột đơn giản, với xung đột và sự rượt đuổi, dù motif này đã được thực hiện vô số lần trước đó.

Vào năm 1940, họ cho ra mắt bộ phim đầu tiên – “Puss Gets The Boot”. Tác phẩm đầu tay nhanh chóng thành công và giành được đề cử Oscar cho phim hoạt hình ngắn hay nhất. Mặc dù đây là sản phẩm do hai họa sĩ sáng tạo ra, nhưng tên của họ không hề được ghi ở phần credit phim.

Ban đầu, các quản lý bảo rằng hai người đừng quá phụ thuộc vào một tác phẩm. Sự thay đổi trong trái tim của những vị họa sĩ chỉ đến khi họ nhận được lá thư gửi từ một nhân vật có ảnh hưởng trong ngành ở Texas. Trong thư, người gửi hỏi liệu đến bao giờ cô có thể xem tiếp được “bộ phim hoạt hình mèo và chuột tuyệt vời” ấy.

Jaster và Jinx, hai cái tên ban đầu được công chúng biết đến, đã trở thành Tom và Jerry.

Lúc là bạn, lúc là thù, bộ phim thu hút cả người lớn (Ảnh: Getty Images)

Theo Barbera, vốn dĩ không hề có cuộc thảo luận nào về việc các nhân vật hoàn toàn “không nói” Thế nhưng, vì được lớn lên cùng những bộ phim hài kịch câm của Charlie Chaplin, nên các nhà sáng tạo hiểu rõ rằng chẳng cần lời thoại, họ vẫn có thể khiến bộ phim trở nên hài hước. Âm nhạc được sáng tác bởi Scott Bradley đã nhấn mạnh mọi hành động. Nài ra, một điều đặc biệt đó là tiếng hét của Tom được thể hiện bởi chính Hanna.

Trong thập kỷ tiếp theo, Hanna và Barbera giám sát việc sản xuất hơn 100 tập phim ngắn. Mỗi tập mất vài tuần để thực hiện, với chi phí sản xuất lên tới 50.000 đô la. Vì lý do này mà mỗi năm chỉ có thể làm ra được vài tập phim.

Những tập phim Tom và Jerry thời kì này gần như được coi là đỉnh nhất, với phần hoạt họa hoàn toàn vẽ bằng tay và phông nền chi tiết. Bộ phim đã giúp họ giành được bảy giải Oscar, nhận nhiều vai khách mời trong các bộ phim truyện Hollywood.

Jerry nhảy cùng Gene Kelly trong một cảnh nhạc của bộ phim Anchors Aweigh năm 1945 (Ảnh: Alamy)

Bộ đôi cũng xuất hiện cùng nữ diễn viên/vận động viên Esther Williams trong bộ phim Dangerous When Wet năm 1953 (Ảnh: Getty Images)

"Tôi cá là dù bạn xem những tập phim này khi còn nhỏ, hay là mới chỉ thấy vào thời đại này, bạn cũng khó mà đoán được chúng được làm ra từ khi nào", Jerry Beck, một nhà nghiên cứu lịch sử hoạt hình từng đảm nhiệm nhiều vai trò trong ngành công nghiệp này cho hay.

“Có một điều ta cần nhớ về phim hoạt hình: nó tươi trẻ mãi mãi chẳng hề phai” – nhà nghiên cứu nói –“Một bức vẽ là một bức vẽ, cũng giống như bạn đi xem tranh thôi. Phải, có thể ta biết bức tranh ấy được tạo ra từ những năm 1800 hay thậm chí là 1700, nhưng điều đó chẳng thành vấn đề, nó vẫn tạo được sức hút với bạn đến tận ngày hôm nay”.

"Phim hoạt hình cũng như vậy. Qua thời gian, chúng tôi hiểu rằng chúng thực sự là những tác phẩm nghệ thuật tuyệt vời, chứ không phải mấy trò giải trí rẻ tiền”.

Khi nhà sản xuất Fred Quimby nghỉ hưu vào giữa những năm 1950, Hanna và Barbera tiếp quản bộ phận hoạt hình của MGM trong thời điểm ngân sách bị cắt giảm. Hai ông chủ studio, bị đe dọa bởi sự phổ biến ngày càng tăng của truyền hình, nhận ra họ có thể kiếm được nhiều tiền hơn bằng cách phát hành lại những tập phim cũ.

Vào năm 1957, khi bộ phận hoạt hình bị đóng cửa, Hanna và Barbera đã thành lập công ty sản xuất của riêng họ.

Vài năm sau, MGM quyết định hồi sinh Tom và Jerry, nhưng không có sự tham gia của những người sáng tạo ban đầu. Năm 1961, họ thuê một studio ở Prague để tiết kiệm chi phí. Nhà làm phim hoạt hình gốc Chica, Gene Deitch được giao nhiệm vụ làm lại bộ phim. Ông đã phải vật lộn với ngân sách eo hẹp cùng đội ngũ nhân viên không biết chút gì về bản gốc.

"Vì Bức Màn Sắt nên các họa sĩ hoạt hình trong studio ở Prague chưa bao giờ xem Tom và Jerry", Deitch nói với Radio.cz trong một cuộc phỏng vấn sau này.

Chính Deitch cũng biết, là người đầu tiên tiến hành thực hiện nối tiếp một tác phẩm kinh điển, ông sẽ phải gánh chịu sự phẫn nộ từ người hâm mộ. 13 tập phim ông thực hiện thường được biết đến là 13 tập tệ nhất. Trong các cuộc phỏng vấn, Deitch cũng thành thật thừa nhận về tiếng xấu của những tập phim này. Ông tiết lộ bản thân còn từng bị dọa giết chỉ vì những tập phim kia.

Sau Deitch, nhiệm vụ được chuyển giao cho Chuck Jones, người vốn nổi tiếng với bộ Looney Tunes tại Warner Brothers. Dưới bàn tay ông, lông mày của Tom dày hơn, khuôn mặt của chú mèo cũng có vẻ quắt lại, trông giống nhân vật Grinch do Tiến sĩ Seuss tạo ra trước kia từng được Jones hoạt họa.

Chuck Jones đảm nhận 34 tập phim ngắn làm tại Hollywood từ năm 1963 – 1967(Ảnh: Alamy)

Tại MGM, truyền hình từng bị coi là một "từ xấu", nhưng sau khi tự xây dựng công ty của riêng mình, Hanna và Barbera đã bắt đầu chú ý tới nền tảng này. Với các tập phim dài hơn cùng ngân sách ít hơn, họ đã điều chỉnh phong cách hoạt hình của mình, đồng thời sử dụng các thủ thuật để tiết kiệm thời gian và tiền bạc.

Phim hoạt hình của họ thống trị truyền hình trẻ em trong nhiều thập kỷ. Thành công đầu tiên đến với họ vào đầu những năm 1960, với các nhân vật như Huckleberry Hound và Gấu Yogi. Tiếp sau đó là những bộ phim nổi tiếng như The Flintstones, Top Cat và Scooby Doo.

Vào những năm 1970, cặp đôi trở lại với Tom và Jerry. Dưới bộ luật mới được đưa ra cho các sóng truyền hình vào thời điểm đó, những tập phim Tom và Jerry trước kia đều bị gắn mác “quá bạo lực”. Các tập phim mới với hình tượng bộ đôi là bạn bè lại không thành công được như bản gốc.

Hanna (trái) và Barbera (phải) đã cố gắng thuê lại càng nhiều nhân viên MGM càng tốt (Ảnh: Getty Images)

The Jetsons, một trong số các bộ phim truyền hình nổi tiếng được tạo ra bởi bộ đôi vào những năm 1960 (Ảnh: Getty Images)

Giống như các phim hoạt hình khác cùng thời, những tập phim thời kì đầu của Tom và Jerry cũng phải chịu nhiều lời chỉ trích vì phân biệt chủng tộc. Cụ thể, nhân vật "Mammy Two Shoes" - một người da đen với chất giọng miền Nam thường xuất hiện từ thắt lưng trở xuống – bị cho là một hình ảnh biếm họa vô cùng khó chịu. Một số tập của bộ phim cũng chứa những câu chuyện cười mang hàm ý bôi nhọ, xúc phạm người châu Á và người Mỹ bản địa.

Khi bản gốc được phát trên truyền hình Mỹ vào những năm 1960, một số cảnh đã được chỉnh sửa: nhân vật "Mammy" được thay thế bằng các nhân vật mới. Ngày nay, các tập phim có nội dung cực kì xấu thường được cắt bỏ khỏi các bộ sưu tập cũng như những nền tảng phát sóng trực tuyến.

Tom và Jerry, với cảnh bạo lực cùng nội dung đầy tính hài kịch đen, vẫn cực kỳ nổi tiếng trên toàn thế giới ngày nay. Có thể thấy bộ phim xuất hiện trên truyền hình dành cho trẻ em ở khắp mọi nơi, từ Nhật Bản đến Pakistan. Tom và Jerry còn có cả game trên điện thoại di động với hơn 100 triệu người chơi tại Trung Quốc.

Đôi khi bộ phim cũng có mặt trên các tiêu đề tin tức. Vào năm 2016, một quan chức hàng đầu của Ai Cập cho rằng bao lực gia tăng ở Trung Đông là do phim hoạt hình. Trong nhiều lần khác, người lãnh đạo tối cao của Iran đã so sánh mối quan hệ của nước này với Mỹ như Tom và Jerry.

Tom và Jerry cực kì nổi tiếng ở Ấn Độ (Ảnh: Getty Images)

Một bức tranh Tom và Jerry trong Trại tị nạn Domiz của Iraq năm 2014 (Ảnh: Getty Images)

Tại Anh, trong một cuộc thăm dò vào năm 2015, Tom và Jerry được chọn là phim hoạt hình phổ biến nhất đối với người lớn.

Suốt 80 năm kể từ khi được tạo ra, bộ đôi mèo và chuột đã xuất hiện trong mọi phiên bản, từ bản "trẻ em" đến phim âm nhạc ra mắt năm 1992 – bản phim có hai nhân vật hát và nói.

Bill Hanna qua đời vào năm 2001 và Joe Barbera đã qua đời vào năm 2006. Một năm trước khi qua đời, tên của Barbera xuất hiện lần cuối cùng trong phần credit của một tập phim Tom và Jerry. Đây cũng là lần đầu tiên Barbera tham gia sản xuất phim này mà không có người cộng sự Hanna ở bên.

"Chúng tôi thấu hiểu nhau hoàn toàn, và mỗi người luôn dành sự tôn trọng sâu sắc đối với tác phẩm của người kia", ông chia sẻ về mối quan hệ công việc giữa mình và Hanna.

Phim điện ảnh Tom và Jerry năm 1992 không nhận được phản ứng tốt như mong đợi, trở thành một thất bại tại phòng vé (Ảnh: Alamy)

Một phiên bản mới của series, sử dụng công nghệ hoạt họa flash thay vì vẽ tay, đã được phát sóng từ năm 2014 (Ảnh: Warner Bros Animation)

Warner Brothers, người hiện đang sở hữu bản quyền Tom và Jerry, sẽ phát hành một bộ phim live-action ngay trước Giáng Sinh năm nay. Không có nhiều thông tin về dự án, nại trừ các diễn viên gồm Chloë Grace Moretz và Ken Jeong sẽ tham gia.

Theo ông Jerry Beck, sự hấp dẫn bền bỉ của Tom và Jerry một phần đến từ tính tương đối phổ quát của nhân vật.

"Tôi nghĩ rằng hầu hết mọi người có thể đồng cảm với Jerry bé nhỏ bởi trong cuộc sống của mỗi người luôn có một ‘kẻ áp bức’".

"Đó có thể là vị sếp, người chủ nhà, một chính trị gia nào đấy – bất kể đó là ai hay là gì. Chúng ta chỉ đang cố gắng sống cuộc sống của riêng mình, nhưng luôn có người muốn quấy nhiễu".

Phạm Phương Linh (Theo BBC)