VAR: Công nghệ hỗ trợ trọng tài hay thứ gây tranh cãi?

(Sóng trẻ) - Sau những ồn ào mới đây về VAR trong khuôn khổ giải Ngoại hạng Anh, bóng đá thế giới tiếp tục phải dậy sóng với những nghi vấn về khả năng hỗ trợ trọng tài của công nghệ này.

VAR (Video Assistant Referee), tạm dịch là công nghệ “Trợ lý trọng tài video”, là công nghệ quay chậm toàn bộ trận đấu ở nhiều góc quay khác nhau, kết hợp với tổ trọng tài riêng để hỗ trợ trọng tài chính đưa ra những quyết định chính xác nhất.

VAR từng được kỳ vọng sẽ giúp mọi trận đấu thể thao trở nên hoàn toàn công bằng và minh bạch. Với khả năng quay chậm, phân tích lại những tình huống xảy ra nhanh trong trận đấu khi mắt thường không thể thấy được, VAR góp phần không nhỏ vào vô số những quyết định như: rút thẻ, phạt đền, việt vị và thậm chí là có công nhận bàn thắng hay không.

Công bằng và minh bạch...

Kể từ khi xuất hiện lần đầu tiên nằm 2016 và sau đó là tại World Cup 2018, không thể phủ nhận VAR đã giúp quyết định của các trọng tài chính xác hơn. Theo thống kê từ FIFA, chỉ trong vòng bảng World Cup 2018, VAR đã được sử dụng trong 335 tình huống, thay đổi 14 quyết định, tỉ lệ thành công lên đến 99,3% và nâng cao mức độ chính xác cho các trọng tài trong điều kiện không sử dụng VAR tới 4,3%.

Từ đó đến nay, 25 quốc gia đã áp dụng VAR vào các giải đấu trong nước và 21 giải đấu thế giới, trong đó có FIFA World Cup, cũng sử dụng công nghệ này.

VAR giúp giảm thiểu tối đa những sai lầm, qua đó giảm áp lực cho trọng tài chính, hạn chế những tranh cãi sau khi đưa ra quyết định cuối cùng.

Cựu danh thủ Hồng Sơn đã từng có nhận định về công nghệ VAR: “Tranh luận xảy ra rất nhiều, giữa các vận động viên, giữa đối thủ, giữa trọng tài với khán giả, tất cả đều diễn ra xung quanh các thành tích đạt được. Việc ra đời công nghệ mới giống như “mắt thần” này, nó giúp cho cuộc chơi công bằng hơn”.

Công nghệ VAR đã làm tốt vai trò của nó khi giúp các trận đấu trở nên công bằng hơn và minh bạch hơn. Tuy nhiên, cũng có rất nhiều ý kiến trái chiều về công nghệ mới này.

... nhưng không toàn diện

Ở diễn biến mới nhất về làn sóng phản đối VAR tại giải Ngoại hạng Anh, CLB Wolverhampton đã yêu cầu bỏ phiếu loại bỏ công nghệ VAR ở mùa giải sau với nhiều lý do. Ban lãnh đạo của “Bầy sói” cho rằng VAR vẫn đang được thực hiện một cách có thiện chí và đặt lợi ích giải đấu lên hàng đầu nhưng cũng có quá nhiều hậu quả tiêu cực ngoài ý muốn bắt nguồn từ công nghệ này.

Hậu quả nghiêm trọng nhất của công nghệ VAR được nhắc đến là gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính toàn vẹn của trận đấu khi ảnh hưởng đến cảm xúc của các cầu thủ, cổ động viên. Rất nhiều tình huống có bàn thắng đã phải tạm dừng trận đấu, thậm chí là tạm dừng rất lâu, vượt ra ngoài mục đích ban đầu khiến nhịp độ trận đấu bị ảnh hưởng nghiêm trọng cũng như làm gián đoạn cảm xúc của các cầu thủ và cổ động viên. Điều này có thể ảnh hưởng gián tiếp đến kết quả cuối cùng của trận đấu – một hậu quả nghiêm trọng đi ngược lại với mục đích sử dụng VAR.

Ngoài ra, VAR cũng có thể khiến tinh thần trách nhiệm của trọng tài trên sân bị giảm sút khi ỷ lại vào công nghệ, làm thay đổi cán cân quyền lực khi người cầm còi trở nên lép vế hơn những chiếc máy quay và màn hình trong phòng công nghệ VAR. Hơn nữa, theo thống kê, vẫn có 4% quyết định sai lầm của các trọng tài dù đã có công nghệ VAR hỗ trợ cũng được đề cập.

Rất nhiều khoảnh khắc lịch sử đầy cảm xúc của bóng đá thế giới cũng đến từ sai lầm của những trọng tài. Một ví dụ tiêu biểu là “Bàn tay của chúa” khi nhắc đến bàn thắng sai luật của huyền thoại Maradona thực hiện trong trận Tứ kết World Cup 1986 giữa Argentina và Anh. Do đó, sự chính xác của VAR sẽ phải đánh đổi bằng những cảm xúc bùng nổ và thuần túy nhất trong thể thao.

Con đường nào để phát triển VAR?

Cải thiện công nghệ VAR ngay lập tức là bất khả thi, tuy nhiên loại bỏ thứ công nghệ giúp mọi trận bóng đạt được tiêu chí tối thiểu là “công bằng” cũng không phải giải pháp.

Đối với giải Ngoại hạng Anh, ngoài Wolves, phải có 13 đội bóng khác đồng ý loại bỏ VAR để quyết định này được thực hiện trong mùa giải tới. Ở thời điểm hiện tại, chỉ có 4/20 đội tuyển đang thi đấu tại Premier League công khai đồng ý với đề xuất này. Dù vậy, với tất cả các đội tuyển, ưu tiên cao hơn vẫn là cải thiện VAR trước khi buộc phải loại bỏ công nghệ này hoàn toàn.

Ở thời điểm hiện tại, không có bất kì giới hạn nào cho VAR, đặc biệt là quyết định của trọng tài chính có sử dụng VAR hay không hoặc giới hạn thời gian cho mỗi tình huống VAR là bao lâu. Cách duy nhất để phát triển VAR, hạn chế những tiêu cực mà công nghệ này đem lại chỉ có thể là nâng cao khả năng và mức độ chính xác cũng như đưa thêm những điều luật chặt chẽ hơn. Việc phát triển công nghệ có thể sẽ mất nhiều thời gian, nhưng những luật bổ sung nên được nghiên cứu ngay từ bây giờ.

Đưa những trận đấu bóng đá quay lại thời điểm tất cả quyết định được đưa ra dựa vào cảm quan của con người, làm giảm tính công bằng trong trận đấu là điều không nên xảy ra, nhưng để cảm xúc và sự toàn vẹn của môn thể thao vua bị ảnh hưởng bởi công nghệ cũng là cái giá quá lớn cho sự công bằng.