Hà Nội và 'bài toán rác thải': Khi sự tiện tay thành thói quen khó bỏ

(Sóng trẻ) - Giữa nhịp sống hối hả của Thủ đô, hình ảnh túi ni-lông, hộp xốp hay vỏ chai nhựa vứt ngổn ngang trên vỉa hè, bồn cây,... vẫn diễn ra thường xuyên. Sau mỗi cơn mưa, rác bị cuốn xuống cống, bốc mùi hôi nồng nặc, gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống người dân.

Tại nhiều tuyến đường trên địa bàn Hà Nội như Nguyễn Trãi (phường Thanh Xuân và Khương Đình), Trần Quang Khải (phường Hoàn Kiếm), Dịch Vọng (phường Cầu Giấy và Nghĩa Đô), rác thải sinh hoạt vẫn xuất hiện tràn lan vào buổi sáng sớm hoặc chiều tối. Không ít người dân vẫn giữ thói quen “tiện đâu vứt đó”, bất chấp biển cấm. Ở các ngõ nhỏ, nhiều túi rác xếp chồng lên nhau, bốc mùi hôi khó chịu gây ảnh hưởng cho người qua lại.

Tại ngõ 130 Xuân Thủy (phường Cầu Giấy), những “bãi rác tự phát” nằm ngay dưới chân cột điện, bất chấp tấm biển cấm vứt rác đặt kề bên. Túi nilon, hộp đồ ăn nhanh chất đống tràn ra lòng đường vào các khung giờ cao điểm. Ở khu vực chợ Nhà Xanh (phường Cầu Giấy) nơi buôn bán tấp nập - tình trạng tương tự cũng diễn ra khi việc thu gom, kiểm soát rác thải chưa được thực hiện chặt chẽ. Chị Minh Anh (39 tuổi, phường Yên Hoà) chia sẻ: “Mỗi sáng đi làm tôi đều phải tránh một đống rác ngay đầu ngõ. Có hôm người ta còn đổ cả xương cá, vỏ trái cây ra đường, nhìn rất phản cảm”.

Dù lực lượng môi trường đô thị đã nỗ lực thu gom rác thường xuyên, lượng rác thải sinh hoạt phát sinh hằng ngày vẫn tăng nhanh. Theo số liệu từ Công ty TNHH MTV Môi trường Đô thị Hà Nội (URENCO), thành phố thải ra khoảng 7.000 - 7.500 tấn rác/ngày, trong đó phần lớn là rác sinh hoạt chưa được phân loại.

Điều đáng nói là, không ít người dù biết rõ việc vứt rác bừa bãi, không đúng nơi quy định là hành vi thiếu ý thức và vi phạm quy định, nhưng vẫn tìm cách biện minh. Bạn Huyền (19 tuổi, phường Ba Đình) thẳng thắn chia sẻ: “Mình không có thói quen phân loại rác, thấy chỗ nào nhiều rác thì mang ra đó vứt". Tâm lý đám đông thể hiện rõ trong thực tế: khi thấy người khác vứt rác, nhiều người cũng dễ buông lỏng ý thức. Một số người cho rằng việc “tiện đâu vứt đó” là điều bình thường, vì đã có công nhân vệ sinh chịu trách nhiệm thu dọn.

Ngoài ý thức của người dân, công tác thu gom rác vẫn tồn tại nhiều bất cập. Một số người dân phản ánh thời gian thu gom rác chưa phù hợp với nhịp sinh hoạt, đặc biệt tại các khu phố kinh doanh về đêm, khiến họ khó tuân thủ quy định đổ rác đúng giờ. Bên cạnh đó, thùng rác công cộng lại ít, phân bố không đồng đều, nhiều nơi xuống cấp hoặc thường xuyên quá tải. Ghi nhận thực tế cho thấy, khi không tìm được điểm tập kết phù hợp, người dân thường vứt rác tại các bãi tự phát hoặc ngay gốc cây trên vỉa hè. Không ít người còn cho rằng việc thiếu thùng rác là “lý do chính” khiến họ xả rác bừa bãi.

Trước thực trạng này, nhiều địa phương trên địa bàn Hà Nội đã đồng loạt triển khai các biện pháp quyết liệt nhằm chấn chỉnh tình trạng xả rác bừa bãi. Uỷ ban nhân dân (UBND) các phường đã có phương án tăng tần suất thu gom, bổ sung thêm các thùng rác công cộng, lắp camera tại các “điểm đen” về rác thải để giám sát, xử lý kịp thời các hành vi vi phạm. Một số phường như Hoàn Kiếm, Cầu Giấy, Nghĩa Đô còn phát động phong trào “Tuyến phố xanh - sạch - đẹp”, huy động người dân cùng tham gia dọn vệ sinh vào cuối tuần.

Bên cạnh đó, các cơ quan chức năng của Thành phố Hà Nội đang nỗ lực tìm kiếm những giải pháp bền vững nhằm cải thiện môi trường đô thị. Hiện nay, Công ty TNHH MTV Môi trường Đô thị Hà Nội (URENCO) đang phối hợp với Sở Tài nguyên và Môi trường thực hiện chương trình “Phân loại rác tại nguồn”, hướng tới giảm lượng rác chôn lấp và nâng cao ý thức cộng đồng. Chương trình này được bắt đầu thí điểm từ ngày 1/6/2024 tại một số phường như Ba Đình, Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng, Đống Đa với mục tiêu tổng kết và rút kinh nghiệm để có thể triển khai trên toàn thành phố vào năm 2026. 

Giải pháp lâu dài không chỉ dừng lại ở việc xử phạt hay tăng cường phương tiện thu gom, mà cần tập trung vào nâng cao nhận thức của người dân. Mỗi người cần hiểu rằng việc bỏ rác đúng nơi quy định là hành động văn minh, thể hiện trách nhiệm với cộng đồng. Các trường học, cơ quan, tổ dân phố cần lồng ghép nội dung bảo vệ môi trường trong các buổi sinh hoạt định kỳ, góp phần hình thành và duy trì thói quen giữ gìn vệ sinh chung, xây dựng diện mạo Thủ đô xanh - sạch - đẹp.