Nón lá kết nối: Giáo dục truyền thống qua hoạt động trải nghiệm (Kỳ 1)

(Sóng trẻ) - Không chỉ sản xuất và buôn bán, làng Chuông còn trở thành  lớp học đặc biệt của các bạn nhỏ đến từ nhiều nơi, là cầu nối bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống thông qua hoạt động trải nghiệm làm nón.

Nghệ nhân biến làng nghề thành lớp học 

Trải qua thăng trầm của thời gian, nghề nối nghề. Dù không còn hưng thịnh như xưa nhưng những người nghệ nhân nơi đây vẫn tỉ mỉ khâu từng chiếc nón, trăn trở với việc gìn giữ làng truyền thống nói riêng và lan toả văn hoá Việt xưa nói chung cho thế hệ trẻ. 

Bác Lê Văn Tuy, sinh năm 1969 nghệ nhân Làng Chuông cho biết nghề làm nón đã có từ lâu đời, nón lá chính là biểu tượng văn hoá lịch sử dân tộc. Bởi vậy, mỗi người dân Việt Nam đặc biệt là các bạn trẻ càng phải thấm thía hơn những giá trị truyền thống có trong từng chiếc nón.

Đến nay đã 50 năm trong nghề, chứng kiến làng nghề ngày một nhạt phai bác Tuy chia sẻ: “Gian hàng tại làng Chuông sẽ là nơi để bác giới thiệu sản phẩm đến với mọi người. Từ đó du khách có cái nhìn rõ hơn về nét đẹp của chiếc nón cũng như con người Việt Nam. Đặc biệt, bác còn phối hợp với các đơn vị nhà trường để tổ chức hoạt động trải nghiệm làm nón lá cho học sinh.” 

Mỗi học sinh tự tay làm nón

Đây là một trong những hoạt động thiết thực giúp các bạn nhỏ hiểu hơn về những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc. Nhận thức được giá trị ấy, trường tiểu học và trung học cơ sở trường Hà Nội- Thăng Long đã có dịp đưa hơn 600 em học sinh đến làng Chuông tham quan và tự tay tham gia vào quá trình làm nên một chiếc nón. 

Trong không gian cổ kính tại sân nhà cổ, các em được nghe giới thiệu về làng nghề, ý nghĩa của chiếc nón và những câu chuyện đầy cảm hứng từ người nghệ nhân lâu năm. Trực tiếp trải nghiệm thay vì phải đọc trong sách vở, em Nguyễn Ngọc Thiên Hương lớp 5C2 cảm thấy rất vui và thú vị. “Khi biết nhà trường tổ chức trải nghiệm đi làm nón em đã chuẩn bị rất kỹ từ sáng. Tuy phải dậy sớm hơn mọi ngày một chút nhưng em không thấy mệt vì khi đến đây em được tham gia những hoạt động bổ ích.” 

Các em học sinh được trải nghiệm 5 hoạt động tương ứng với 5 bước trong quy trình làm nón: Giẽ lá,  lồng khung, quay nón, trang trí và thắt quai. Học sinh chia thành các nhóm tương ứng với các công đoạn luân phiên nhau tìm hiểu và thực hiện trong khoảng thời gian nhất định. 

Em Bùi Gia Nguyên lớp 5C2 cho biết khi trải nghiệm làm nón em cảm thấy rất khó làm và muốn về nhà. Nhưng sau khi nhận được sự hướng dẫn từ các cô và hướng dẫn viên, em thấy trải nghiệm tuy khó nhưng vô cùng ý nghĩa. Em thích nhất là hoạt động trang trí nón, hoạt động này giúp em có thể thỏa sức sáng tạo, vẽ những con vật đáng yêu, cờ Tổ quốc, hoa sen… 

Với Nguyên, việc trải nghiệm làm nón giúp em thấu hiểu được những khó khăn, nhọc nhằn của người thợ để làm nên một sản phẩm hoàn thiện. “ Nón lá là vật gần gũi, thân thuộc với mỗi người dân Việt Nam, gắn liền với nét đẹp tần tảo của người phụ nữ. Mỗi chiếc nón là đại diện cho truyền thống lâu đời của dân tộc. Trải nghiệm làm nón giúp em thấm thía ý nghĩa này, từ đó gìn giữ và phát huy nét đẹp truyền thống trong tương lai.” 

Hiện nay, trong giai đoạn hội nhập quốc tế và phát triển của công nghệ, các loại trò chơi, phong cách, xu hướng lạ xuất hiện càng nhiều. Giới trẻ đặc biệt là học sinh dễ dàng bị thu hút bởi những văn hoá phẩm như: thần tượng Hàn Quốc, quay video nhảy TikTok phản cảm hay chi cả tiền triệu mua “túi mù” bên trong có chứa đồ chơi… 

Chị Nguyễn Thu Hằng, bí thư Đoàn trường Hà Nội- Thăng Long cho biết bên cạnh việc giáo dục thông qua sách vở, hàng năm nhà trường còn tổ chức các chuyến đi thực tế trải nghiệm tại làng nghề truyền thống hoặc mời nghệ nhân tới trường chia sẻ với học sinh. “Các bạn học sinh được đến đây, trải nghiệm trực tiếp quy trình làm ra một chiếc nón lá công phu sẽ hiểu và thêm yêu sản phẩm truyền thống nói riêng, đồng thời trân trọng và phát huy giá trị bản sắc dân tộc nói chung”, chị nói. 

Việc giáo dục giá trị truyền thống, văn hóa thông qua hoạt động trải nghiệm thực tiễn là một trong những giải pháp hiệu quả, giúp gìn giữ, khơi dậy, bồi đắp tình yêu quê hương cho thế hệ trẻ và bổ trợ hiệu quả cho hoạt động giáo dục. Từ đó nâng cao ý thức, trách nhiệm của giới trẻ đặc biệt là học sinh về cội nguồn và bản sắc của dân tộc Việt Nam trong thế giới hội nhập hiện nay.