Cơn sốt KOC: Khi tiêu dùng không chỉ là mua sắm

(Sóng Trẻ) - Trong thời đại mạng xã hội bùng nổ, việc chia sẻ cảm nhận về sản phẩm không còn là thú vui mà trở thành nghề nghiệp mới của Gen Z - nghề “trải nghiệm sản phẩm” (KOC). Từ những video chia sẻ cảm nhận chân thực, giới trẻ đang biến tiêu dùng thành cơ hội sáng tạo và kiếm sống trên nền tảng số.

Khi người tiêu dùng trở thành người sáng tạo
Khác với KOL (người dẫn dắt dư luận) - vốn là những cá nhân nổi tiếng, có sức ảnh hưởng rộng, KOC được xem như “người tiêu dùng chuyên nghiệp”. Họ trực tiếp sử dụng, trải nghiệm sản phẩm rồi chia sẻ đánh giá đến cộng đồng bằng góc nhìn cá nhân và ngôn ngữ gần gũi.

“Không cần phải là người nổi tiếng, chỉ cần bạn biết kể câu chuyện của chính mình”, bạn Võ Hồng Khánh (22 tuổi, Đà Nẵng) chia sẻ. Cô bắt đầu quay clip chia sẻ cảm nhận dùng mỹ phẩm trong thời gian giãn cách và hiện kênh TikTok cá nhân happimelow đã có hơn 23.000 lượt theo dõi, hợp tác cùng nhiều thương hiệu thời trang, làm đẹp.

Tuy vậy, để một clip vài chục giây lên sóng, KOC phải làm việc không khác gì một ê-kíp truyền thông thu nhỏ: lên ý tưởng, viết kịch bản, quay - dựng... “Có hôm mình thức đến 3 giờ sáng để hoàn thiện video cho kịp thời hạn của nhãn hàng”, Khánh kể.

Công việc nghe có vẻ nhẹ nhàng nhưng lại đòi hỏi sự tỉ mỉ và khả năng sáng tạo không ngừng. Một video chia sẻ chỉ vài chục giây, nhưng phải thu hút người xem trong 3 giây đầu tiên, thể hiện đủ thông tin và cảm xúc để khiến người xem muốn tương tác hoặc mua hàng. “Nếu clip không đủ hấp dẫn hay thiếu chân thực, người xem sẽ lướt qua ngay”, Khánh nói.

Thu nhập của nghề này không cố định, dao động từ vài triệu đến hàng chục triệu đồng mỗi tháng, tùy lượng tương tác và uy tín cá nhân. Những người có kênh đạt hiệu quả cao, đạt chuẩn KPI của thương hiệu, có thể kiếm trên 50 triệu đồng/tháng. Nhưng đi kèm với đó là áp lực duy trì phong độ, sáng tạo liên tục và cạnh tranh khốc liệt với hàng nghìn gương mặt mới mỗi ngày.

Không ít bạn trẻ cũng đối diện tình huống “tiến thoái lưỡng nan” khi được yêu cầu đánh giá tích cực những sản phẩm chưa thật sự tốt. “Nếu phóng đại, người xem mất lòng tin; còn nói thật thì sợ mất hợp đồng”, Khánh chia sẻ thẳng thắn. Chính sự giằng co giữa “trung thực” và “cơ hội” khiến nghề này trở nên mong manh, chỉ cần đánh mất niềm tin của khán giả, mọi công sức gây dựng có thể tan biến chỉ sau vài video.

“Giữ mình” để đi xa
Theo chuyên gia tâm lý Ngô Thùy Trang (Quản lý Nội dung Đào tạo tại FemaLEAD), sự phát triển của nghề KOC phản ánh đúng tâm lý của thế hệ Gen Z, thích thử thách, yêu sáng tạo và mong muốn tự do trong công việc. Tuy nhiên, chị cảnh báo: “Nhiều bạn trẻ bước vào nghề chỉ vì thấy ‘hot’, trong khi nghề này đòi hỏi nhiều bản lĩnh. Làm nội dung liên tục, chịu áp lực tương tác, đối diện bình luận tiêu cực… không phải ai cũng trụ được”.

Để theo đuổi lâu dài, người làm KOC cần có định hướng rõ ràng: “Phải hiểu giá trị bản thân, trung thực với khán giả và học cách làm việc chuyên nghiệp với thương hiệu. Một người review uy tín không chỉ có kỹ năng quay dựng, mà còn cần nền tảng đạo đức và sự kiên trì”, chị Trang nhấn mạnh.

Ở góc độ tích cực, nghề “trải nghiệm sản phẩm” giúp nhiều bạn trẻ rèn luyện kỹ năng truyền thông, sáng tạo và kinh doanh. Họ học được cách quan sát thị trường, phân tích hành vi người tiêu dùng, hiểu sâu hơn về thương hiệu và giá trị sản phẩm. Đó là nền tảng quan trọng cho bất kỳ công việc nào khác sau này, từ marketing, truyền thông đến khởi nghiệp.

Không ít bạn trẻ cũng tận dụng công việc review (đánh giá) để mở rộng cơ hội nghề nghiệp khác. Một số bạn trở thành nhà sáng tạo nội dung độc lập, một số khác chuyển hướng sang làm truyền thông cho các thương hiệu hoặc mở cửa hàng kinh doanh riêng.

KOC không chỉ là nghề “hot” trong mùa mạng xã hội lên ngôi, mà còn là minh chứng cho tinh thần tự lập, dám thử và dám khác biệt của thế hệ Gen Z. Nhưng giữa thế giới ảo, điều giữ họ lại lâu dài vẫn là sự chân thực, giá trị không bao giờ lỗi thời trong bất kỳ thời đại nào.