Đền Kim Liên - ngôi đền thiêng trong “Thăng Long tứ trấn”

2015-01-26 13:38:33

(Sóng trẻ) - Đền Kim Liên (hay còn gọi là đền Cao Sơn), nay thuộc phường Phương Liên, Đống Đa, Hà Nội, là một trong “Thăng Long tứ trấn” của kinh thành Thăng Long xưa. Nơi đây không chỉ nổi tiếng với truyền thuyết về vị thần Cao Sơn mà còn về lối kiến trúc xưa, mang đậm bản sắc dân tộc.

Một trong “Thăng Long tứ trấn”

“Thăng Long tứ trấn” được nhân dân quan niệm là bốn ngồi đền thiêng trấn giữ bốn hướng Đông Tây Nam Bắc của thành Thăng Long, bao quanh kinh thành, bảo vệ kinh thành ngay từ vòng nài khi bị trực tiếp đe dọa.

Đền Kim Liên là trấn phía nam trong tứ trấn của kinh thành Thăng Long xưa, có từ thời vua Lý Thái Tổ (Lý Công Uẩn), gồm bốn ngôi đền: đền Bạch Mã, thờ thần Long Đỗ (phía Đông); đền Voi Phục, thờ thần Linh Lang Đại Vương (phía Tây); đền Quán Thánh, thờ thần Huyền Thiên Trấn Vũ (phía Bắc) và đền Kim Liên, thờ thần Cao Sơn đại vương (phía Nam). Ngôi đền được xây dựng vào khoảng thế kỷ XVI, XVII.

Đền Kim Liên là trấn phía Nam của kinh thành Thăng Long xưa

Truyền thuyết về thần Cao Sơn

Đền Kim Liên thờ thần Cao Sơn, tương truyền rằng đây là con trai của Lạc Long Quân và Âu Cơ, một trong 50 người con theo mẹ lên núi. Thần Cao Sơn đã cùng Sơn Tinh (Thánh Tản Viên) chống lại Thủy Tinh mang lại sự bình yên cho nhân dân trăm họ.

Sử sách do sử thần Lê Trung soạn năm 1510 còn ghi lại rằng khi vua Lê Tương Dực cầm quân dẹp loạn, khôi phục cơ nghiệp vua Lý Thái Tổ, đến địa phận huyện Phụng Hóa (nay là xã Văn Phương, Nho Quan, tỉnh Ninh Bình) thì thấy có ngôi đề cổ ghi bốn chữ “Cao Sơn đại vương”. Vua bèn khẩn cầu thần phù trợ, quả nhiên, chỉ sau mười ngày đại sự đã thành công. Nhằm nhớ ơn thần đã ngầm giúp dẹp loạn ở Đông Đô, vua cho xây dựng đền ở Thăng Long thời bấy giờ.

Trong đền hiện đang lưu giữ tấm bia đá “Cao Sơn đại vương thần từ bi minh” ca ngợi công lao của vị thần này và 39 đạo sắc phong cho thần. Tấm bia do sử thần Lê Tung soạn năm Canh Ngọ - Hồng Thuận thứ ba (tức năm 1510) có nội dung: “Cao Sơn lừng danh/Vòi vọi oai linh/Hễ cầu tất ứng/Ban khắp ơn lành/Ban thời vận rủi/Trời sinh Thánh Minh”.

Tấm bia đá – di vật quan trọng nhất tại đề Lim Liên

Kiến trúc ngôi đền

Đền Kim Liên nằm trên gò đất cao quay về hướng nam của kinh thành Thăng Long. Cổng đình và cửa chính hiệu đều hướng về phía Tây, trông ra đầm Kim Liên (nay đã bị lấp đi để làm đường vành đai 1)

Cổng vào đền Kim Liên

Lư hương đặt trước ngôi đền

Đền có kết cấu chữ “Đinh” (T) gồm bái đường năm gian với kiểu dáng kiến trúc truyền thống .Tòa bái đường phần khung cột sơn son thếp vàng, có nhiều bức chạm với kĩ thuật tinh xảo với nhiều đề tài phong phú.

Một bức chạm sơn son thếp vàng, vô cùng tinh xảo trong tòa bái đường

Hậu cung của đền là một nếp nhà ba gian dọc, xây gạch trần lượp mái ngói ta, là nơi thờ thần Cao Sơn đại vương và hai nữ thần phối hưởng là Tôn nữ Động Hồ Trưng Vương (công chúa con gái vua Lê) và Huệ Minh công chúa.

Ban thờ thần Cao Sơn đại vương

Trong đền còn đặt long ngai và các đồ tế khí.

Nài Cao Sơn đại vương trong đền còn thờ Tam Phủ, thờ Mẫu và thờ Hồ Chí Minh.

Ban thờ Tam phủ và thờ Hồ Chí Minh trong đền

Với lối kiến trúc đặc tưng, đôc đáo mang đạm bản sắc dân tộc cùng với những di vật vô giá, đền Kim Liên đã được xếp hạng di tích lịch sử quốc gia cần được trân trọng và bảo tồn.