Nem nướng Hữu Lũng (Lạng Sơn) tất bật vào vụ Tết

(Sóng trẻ) - Cận Tết Nguyên đán, không khí tại những hộ kinh doanh ở huyện Hữu Lũng, Lạng Sơn trở nên tất bật khi các cơ sở đẩy mạnh sản xuất đáp ứng nhu cầu mua nem nướng tăng cao của người tiêu dùng.

Nem nướng Hữu Lũng là một trong những đặc sản mà du khách khó có thể bỏ qua khi ghé thăm Lạng Sơn. Hiện nay, trên địa bàn huyện có khoảng 100 hộ gia đình trên 9 xã đang duy trì sản xuất nem nướng truyền thống. 

Một món ăn, hai lần làm chín

Nem nướng Hữu Lũng có trọng lượng khoảng 200 - 300g mỗi chiếc. Món ăn này được chế biến từ các nguyên liệu chính như thịt lợn, thính gạo và bì lợn. Các thành phần được phối trộn theo tỷ lệ chuẩn, sau đó gói bằng lá chuối và buộc chặt bằng lạt tre hoặc dây dứa. Tùy vào điều kiện thời tiết, nem sẽ lên men sau khoảng 2 - 3 ngày, rồi nướng trên than hoa và ăn kèm với các loại lá có vị chát như: lá sung, lá ổi, lá đinh lăng…

Điểm độc đáo của nem nướng Hữu Lũng nằm ở quy trình làm chín hai lần. Lần đầu, nem được làm chín tự nhiên nhờ quá trình lên men từ thính gạo trộn với thịt lợn và bì. Lần tiếp theo, nem được nướng bằng nhiệt, mang hương thơm ngậy, hòa quyện thoang thoảng mùi lá chuối và thính gạo lên men.

Trong đó, công đoạn sơ chế bì luôn được người thợ chau chuốt kỹ lưỡng bởi độ phức tạp của nó. Bì phải được trần qua nước sôi để loại bỏ những lớp da bẩn, đánh sạch lông, sau đó bóp bì với muối, luộc lại qua nước sôi và mang đi thái mỏng thành sợi nhỏ. Các hộ sản xuất thường dành riêng 1 - 2 ngày chỉ để thực hiện công đoạn này.

“Chạy đua” với đơn hàng mùa Tết

Vào mỗi dịp cận Tết, số lượng đơn đặt hàng thường lên đến 150 - 200 chiếc một lần. Lượng thịt lợn tiêu thụ để gói nem cũng tăng vọt, dao động từ 70 - 100kg tùy quy mô từng hộ, gấp 2 đến 3 lần so với ngày thường. Trung bình một ngày mỗi hộ có thể gói 200 - 250 chiếc nem và bán ra ở mức tương đương. 

Bà Tâm, chủ hộ sản xuất nem nướng gia truyền Hoàng Tâm, chia sẻ: “Dịp Tết nhu cầu tăng cao nên ngoài các thành viên trong gia đình, chúng tôi còn phải thuê thêm 2 - 3 nhân công để đảm bảo đạt số lượng và chất lượng sản phẩm”. Mặc dù vậy, các hộ vẫn phải “tăng ca” để kịp hoàn thành các đơn hàng trong thời gian ngắn.

Bà Mai Thị Loan (66 tuổi, Hữu Lũng), người có hơn 20 năm kinh nghiệm làm nem nướng, chia sẻ rằng nem nướng vốn là món ăn đặc sản, nên vào dịp Tết, nhiều người thường mua với số lượng lớn để làm quà biếu họ hàng. Ngoài ra, một số cửa hàng ở các địa phương khác cũng nhập nem nướng về để phục vụ du khách. Giá mỗi sản phẩm dao động từ 25.000 đến 30.000 đồng và vẫn giữ nguyên ngay cả trong dịp Tết.

Nỗ lực giữ nghề 

Hiện nay, các hộ sản xuất thường bán hàng cả hình thức trực tiếp và trực tuyến. Tuy nhiên việc bán hàng trực tuyến vẫn gặp một số thách thức. Vốn là mặt hàng thực phẩm nên việc vận chuyển khó khăn, dễ hư hỏng do thời tiết. Thêm vào đó, nem nướng Hữu Lũng vẫn chưa được nhận diện rộng rãi và thường xuyên bị nhầm lẫn với các loại nem khác.

Vào dịp cao điểm như Tết, các hộ sản xuất còn gặp khó trong việc tìm kiếm nhân công, bởi những người có kinh nghiệm làm nghề thường đã lớn tuổi hoặc trung niên, không còn đủ sức khỏe. Theo ghi nhận, chi phí thuê nhân công dao động từ 300.000 - 400.000 đồng/1 ngày, khiến các chủ hộ lo ngại trong việc cân bằng giữa lợi nhuận và chi phí thuê nhân công.

"Làm nem nướng đòi hỏi sự kiên trì và tập trung cao độ của người thợ. Có những ngày, tôi phải ngồi miệt mài một tư thế để gói nem, người nhức mỏi. Chi phí vận hành việc sản xuất cũng không hề nhỏ nên rất nhiều người trẻ ngại để duy trì nghề”, bà Loan, một trong những hộ sản xuất nem nướng có tiếng trong huyện cho biết thêm.

Để giảm bớt khó khăn trong sản xuất, nhiều cơ sở đã đầu tư máy móc hỗ trợ, giúp nâng cao năng suất và làm cho quá trình sản xuất nem nướng trở nên nhẹ nhàng hơn. “Ngày xưa, mỗi dịp Tết đến, chúng tôi rất vất vả vì tất cả các công đoạn đều phải làm thủ công, tốn rất nhiều công sức và thời gian. Nhờ có máy móc, gia đình tôi đã tiết kiệm được thời gian và giảm bớt gánh nặng công việc", bà Loan chia sẻ.

Năm 2020, với mong muốn lưu giữ và phát triển nghề truyền thống, nem nướng Hữu Lũng được Cục sở hữu trí tuệ cấp văn bằng nhãn hiệu tập thể. Cùng năm đó, gia đình ông Nguyễn Xuân Khôi và bà Mai Thị Loan, với nhãn hiệu nem nướng Khôi Loan, trở thành một trong những hộ tiêu biểu được UBND tỉnh Lạng Sơn công nhận sản phẩm OCOP 3 sao. 

Trải qua nhiều năm, nem nướng Hữu Lũng vẫn giữ được hương vị độc đáo, riêng biệt. Đó là thành quả của sự kiên trì, tỉ mỉ và khéo léo của biết bao thế hệ. Vì vậy, việc gìn giữ và mở rộng quy mô sản xuất không chỉ nhằm bảo tồn giá trị ẩm thực truyền thống mà còn tiếp nối dòng chảy văn hóa đặc trưng của xứ Lạng.