Nguy cơ cháy nổ từ những khu trọ giá rẻ - Bài 3: Siết chặt kiểm tra, giám sát về PCCC là công tác cấp bách hàng đầu

(Sóng trẻ) - Trao đổi với nhóm phóng viên, luật sư Nguyễn Thị Hồng Nhung - đại diện Hãng luật Lê Hồng Hiển & Cộng sự nhận định, những nhà trọ, chung cư mini không đáp ứng đủ các tiêu chí an toàn PCCC sẽ phải trực tiếp chịu trách nhiệm trước pháp luật.

PV: Thưa luật sư, luật sư đánh giá như thế nào về thực trạng thị trường thuê nhà trọ, chung cư mini hiện nay? 

Luật sư Nguyễn Thị Hồng Nhung: Trước tình hình giá mua nhà, đất ngày càng tăng cao, thuê trọ trở thành giải pháp cấp thiết cho nhiều người. Nhiều phòng trọ mới mọc lên, được cải tạo để đáp ứng nhu cầu trên. Bên cạnh đó, sự xuất hiện ngày càng nhiều của các loại hình nhà ở mới như chung cư mini (CCMN), homestay và căn hộ thu nhỏ… cũng mang đến nhiều lựa chọn hơn cho người thuê.

Có thể thấy, các chủ trọ và chủ đầu tư đang nỗ lực đáp ứng nhu cầu thuê tăng mạnh của người dân. Tuy nhiên, theo đánh giá của tôi, thị trường thuê trọ hiện nay vẫn tồn tại nhiều vấn đề đáng lo ngại như sau:

Nhu cầu nhà ở tăng cao dẫn đến tình trạng xây dựng ồ ạt, sửa chữa ồ ạt: Nhiều công trình phòng trọ và CCMN mọc lên thiếu giấy phép, cơi nới tầng gác mái, tầng lửng không đúng theo quy định nhưng vẫn được đưa vào hoạt động để phục vụ người thuê.

Điều kiện về chỗ ở không được đảm bảo: Nhu cầu lớn về nguồn cung nhà trọ, nhà cho thuê khiến giá phòng trọ leo thang. Vì vậy, nhiều sinh viên và người lao động có thu nhập thấp phải chấp nhận ở những nơi xa trung tâm, chật chội, thiếu thốn tiện nghi và tiềm ẩn nhiều nguy cơ về an toàn, vệ sinh.

Nguy cơ cháy, nổ luôn tiềm ẩn: Có lẽ đây là vấn đề đáng lo ngại nhất với người thuê trong thời điểm hiện tại. Trong năm vừa qua, chúng ta có thể thấy rất nhiều vụ việc hoả hoạn để lại hậu quả nặng nề. Theo rà soát của UBND TP. Hà Nội, hiện có 159.780 cơ sở thuộc diện quản lý về PCCC. Trong đó, có đến 8.261 cơ sở có nguy hiểm về cháy nổ.

Trong giai đoạn 2014 – 2023, các đơn vị của Hà Nội đã kiểm tra, phát hiện và kiến nghị khắc phục 673.649 tồn tại, vi phạm về PCCC; quyết định xử phạt 37.170 trường hợp với số tiền phạt trên 105 tỷ đồng; tạm đình chỉ, đình chỉ hoạt động 3.682 lượt cơ sở. 

Thực trạng này cho thấy, vấn đề an toàn PCCC và pháp lý trong các nhà trọ, CCMN tại Hà Nội đang ở mức báo động, đòi hỏi sự vào cuộc quyết liệt của các cơ quan chức năng.

PV: Liệu các cơ sở cho thuê hiện nay đã đảm bảo đầy đủ các yêu cầu về an toàn PCCC?

Luật sư Nguyễn Thị Hồng Nhung: Các cơ sở lưu trú hiện nay như phòng trọ, CCMN… đều chưa đáp ứng đủ điều kiện về phòng cháy chữa cháy. Trong thời gian qua, các cơ quan chức năng tại Hà Nội đã tích cực kiểm tra, hướng dẫn và đôn đốc các chủ nhà trọ khắc phục những tồn tại trong công tác PCCC. 

Ví dụ, tại quận Đống Đa, lực lượng chức năng đã tổ chức kiểm tra và yêu cầu các cơ sở cho thuê trọ thực hiện các biện pháp đảm bảo an toàn PCCC. Tuy nhiên, hiện vẫn còn một số cơ sở chưa hoàn thành việc khắc phục các tồn tại về PCCC.

Tại huyện Đông Anh, cơ quan chức năng cũng đã rà soát và đăng tải danh sách các cơ sơ không đủ điều kiện về PCCC lên trang Website của UBND huyện Đông Anh. Nếu các cơ sở này không đáp ứng yêu cầu trước thời hạn, họ có thể phải ngừng hoạt động sau ngày 30/3/2025.

PV: Bà nhận định Chỉ thị 19/CT-TTg được ban hành vào đầu năm nay sẽ tác động như thế nào đến thị trường nhà trọ, chung cư mini trong thời gian tới?

Luật sư Nguyễn Thị Hồng Nhung: Chỉ thị 19/CT-TTg về tăng cường công tác phòng cháy, chữa cháy (PCCC) đối với nhà ở nhiều tầng, nhiều căn hộ, nhà ở riêng lẻ kết hợp sản xuất - kinh doanh được ban hành nhằm đảm bảo an toàn PCCC, đặc biệt sau những vụ cháy gây hậu quả nghiêm trọng xảy ra tại các khu nhà trọ, CCMN trong thời gian gần đây. Đây là một chỉ thị mang tính quyết liệt, tác động trực tiếp đến thị trường nhà trọ và CCMN. Cụ thể:

Về tác động tích cực, chỉ thị mới sẽ giúp tăng cường an toàn về PCCC. Theo Chỉ thị, các cơ sở không đáp ứng yêu cầu về PCCC trước thời hạn sẽ phải ngừng hoạt động sau ngày 30/3/2025. Do vậy, các chủ nhà trọ và chủ đầu tư CCMN sẽ phải đầu tư cải thiện hệ thống PCCC, trang bị đầy đủ thiết bị phòng cháy, chữa cháy như bình chữa cháy, hệ thống báo cháy, lối thoát hiểm... Điều này góp phần bảo vệ an toàn tính mạng và tài sản của người thuê trọ, tạo ra một môi trường sống an toàn hơn.

Thêm vào đó, chất lượng dịch vụ phòng trọ, CCMN được cải thiện. Sau ngày 30/03/2025, những cơ sở không đáp ứng được tiêu chuẩn PCCC sẽ bị đình chỉ hoạt động. Điều này giúp loại bỏ các nhà trọ, CCMN hoạt động không phép, không đảm bảo an toàn, từ đó nâng cao chất lượng dịch vụ cho thuê. Người thuê sẽ được đảm bảo an toàn về sức khoẻ, tính mạng, đảm bảo môi trường sống,…

Còn về tác động tiêu cực, có thể kể đến nguồn cung nhà trọ giảm. Các nhà trọ, CCMN không đáp ứng quy định PCCC sẽ phải dừng hoạt động sau ngày 30/3/2025, gây ra tình trạng thiếu hụt nguồn cung phòng trọ, đặc biệt là phân khúc giá rẻ. Không chỉ Thủ đô Hà Nội, các đô thị lớn khác như TP.HCM cũng sẽ bị ảnh hưởng nhiều nhất, do đây đều là các khu vực có số lượng người thuê trọ lớn.

Bên cạnh đó, giá phòng trọ cũng sẽ tăng cao và có thể gia tăng với tốc độ chóng mặt. Việc đầu tư cải thiện hệ thống PCCC có thể coi là một trong các nguyên nhân dẫn đến sự gia tăng trong chi phí vận hành. Vì vậy, chủ nhà trọ có thể tăng giá thuê để bù đắp chi phí này. Đồng thời, những phòng trọ giá rẻ không đáp ứng điều kiện, bị ngừng hoạt động sẽ làm mất phân khúc phòng trọ giá rẻ, khiến lượng người đổ xô về các mô hình nhà trọ khác tăng. Nguồn cầu quá lớn sẽ càng thúc đẩy giá phòng trọ tăng nhanh. Việc này sẽ gây áp lực cho người thuê, đặc biệt là sinh viên và người lao động có thu nhập thấp.

Từ những tác động trên, có thể dự báo rằng các nhà trọ, CCMN cao cấp với trang bị PCCC đầy đủ sẽ thu hút được nhiều khách thuê hơn trong thời gian tới. Các chủ nhà trọ có thể sẽ liên kết với nhau, hoặc hợp tác với các nhà đầu tư lớn để cùng cải thiện điều kiện an toàn PCCC. Phân khúc phòng trọ giá rẻ bị thu hẹp, khiến nhiều người lao động và sinh viên gặp khó khăn trong việc tìm chỗ ở phù hợp.

PV: Theo bà, việc siết chặt kiểm tra, giám sát về PCCC có vai trò quan trọng như thế nào trong việc đảm bảo an toàn cho người thuê trọ?

Luật sư Nguyễn Thị Hồng Nhung: Việc siết chặt kiểm tra, giám sát về PCCC là công tác cấp bách hàng đầu trong việc đảm bảo an toàn cho người thuê trọ, đặc biệt tại các đô thị lớn với mật độ dân cư cao và số lượng nhà trọ, CCMN lớn. Cụ thể:

Ngăn chặn rủi ro cháy nổ: Việc kiểm tra định kỳ và đột xuất giúp phát hiện kịp thời các nguy cơ tiềm ẩn như hệ thống điện không đảm bảo, vật liệu dễ cháy không được bảo vệ đúng cách, lối thoát hiểm bị cản trở, hoặc trang thiết bị chữa cháy không đầy đủ. Qua đó, phần nào ngăn chặn các vụ cháy nổ trước khi xảy ra, bảo vệ tài sản và tính mạng của người thuê trọ, giảm thiểu tác động tiêu cực đến xã hội.

Nâng cao ý thức chấp hành về PCCC của chủ nhà trọ: Việc xử lý mạnh tay đối với những trường hợp vi phạm cũng tạo ra tính răn đe, thúc đẩy các chủ nhà trọ khác chủ động nâng cấp và hoàn thiện hệ thống PCCC.

Bảo vệ an toàn tính mạng và tài sản cho người thuê trọ: Việc áp dụng các biện pháp PCCC theo đúng tiêu chuẩn giúp giảm thiểu tối đa thiệt hại về người và tài sản khi có sự cố xảy ra. Người thuê trọ sẽ an tâm khi về nhà, môi trường sống, điều kiện sống của người thuê trọ sẽ được cải thiện hơn.

Nâng cao chất lượng dịch vụ nhà trọ, CCMN: Việc kiểm tra và giám sát cũng tạo điều kiện cho các chủ nhà trọ chuyên nghiệp hóa dịch vụ, cải thiện cơ sở vật chất và nâng cao chất lượng dịch vụ. 

PV: Khi kiểm tra, những nhà trọ không đáp ứng yêu cầu về PCCC sẽ bị xử phạt ra sao theo quy định hiện hành, thưa bà?

Luật sư Nguyễn Thị Hồng Nhung: Theo quy định hiện hành về PCCC, các cơ sở cho thuê phòng trọ không đáp ứng yêu cầu an toàn PCCC có thể bị xử phạt theo Điều 16 Nghị định 144/2021/NĐ-CP và các văn bản liên quan. Cụ thể:

Phạt tiền từ 5 - 10 triệu đồng đối với các hành vi: Không trang bị phương tiện chữa cháy theo quy định, không có lối thoát nạn hoặc lối thoát nạn không đảm bảo yêu cầu kỹ thuật.

Phạt tiền từ 10 - 20 triệu đồng đối với các hành vi: Sử dụng vật liệu dễ cháy để làm trần, vách ngăn không đúng quy định, không có phương án PCCC hoặc phương án không đảm bảo yêu cầu.

Phạt tiền từ 20 - 30 triệu đồng đối với các hành vi: Không tổ chức kiểm tra, bảo dưỡng hệ thống PCCC định kỳ; cố tình che chắn, cản trở lối thoát hiểm.

Phạt tiền từ 30 - 50 triệu đồng đối với các hành vi: Xây dựng, cải tạo công trình nhưng không thẩm duyệt PCCC theo quy định; đưa công trình vào hoạt động khi chưa được nghiệm thu về PCCC.

Đồng thời, những nhà trọ không đáp ứng yêu cầu về PCCC sẽ bị buộc tạm dừng hoạt động cho đến khi hoàn thành việc khắc phục theo quy định của Luật Phòng cháy và chữa cháy.

Để tránh việc bị đình chỉ hoạt động, chủ nhà trọ cần nhanh chóng hoàn thiện hệ thống PCCC, đảm bảo đầy đủ trang thiết bị chữa cháy, lối thoát hiểm an toàn và thực hiện các biện pháp an toàn điện. Ngoài ra, cần tổ chức tập huấn PCCC cho người thuê trọ để họ biết cách xử lý khi có sự cố.

Xin trân trọng cảm ơn luật sư Nguyễn Thị Hồng Nhung!