Tính tương tác - Đặc trưng quan trọng của báo mạng điện tử

2015-04-14 23:47:36

(Sóng trẻ) - Báo mạng điện tử là loại hình báo chí có tính tương tác cao hơn bất cứ loại hình báo chí khác. Tính tương tác được thể hiện ở mọi mặt, mọi góc độ giữa tờ báo với công chúng, giữa nhà báo với công chúng và giữa công chúng với công chúng.

Báo mạng điện tử là một loại hình báo chí non trẻ, ra đời sau loại hình báo in, báo phát thanh và báo truyền hình nhưng sự ảnh hưởng cũng như phát triển của báo mạng trong thời đại công nghệ thồng tin hiện nay thì không một loại hình báo chí nào sánh bằng.

Báo mạng phát triển và có vị thế đặc biệt quan trọng trong lòng công chúng ở thời đại hiện nay như thế chính một phần nhờ vào tính tương tác của báo mạng. Nài những đặc điểm thông tin nhanh, cập nhật tức thời, tính phi định kỳ, khả năng đa phương tiện, khả năng lưu trữ và cập nhật, tìm kiếm thông tin hiệu quả thì báo mạng điện tử còn giữ một chìa khóa quan trọng đó chính là tính tương tác.

Vậy tính tương tác là gì?

Theo từ điển từ và ngữ Tiếng Việt thì tương tác “là sự tác động qua lại, có ảnh hưởng lẫn nhau giữa các đối tượng người hoặc vật.

Tương tác có tác động rất quan trọng trong hoạt động truyền thông nói chung và hoạt động báo chí nói riêng. Tương tác là đặc điểm chính của công nghệ mới, đòi hỏi mô hình đa chiều trong truyền thông. Người đọc có thể chủ động tìm kiếm và lựa chọn thông tin chứ không đơn thuần nhận thông tin từ tờ báo.

Trước khi báo mạng điện tử ra đời, tính tương tác trong hoạt động báo chí đơn giản là sự tác động qua lại giưac cơ quan báo chí, nhà báo với người tiếp nhận thông tin. Nhưng sự xuất hiện của báo mạng điện tử đã làm cho tương tác trong hoạt động báo chí được mở rộng, có nhiều hình thức hơn và giảm đi những hạn chế của các hình thức tương tác cũ.

Tính tương tác giữa tờ báo với công chúng

Báo mạng điện tử, nhờ sự hỗ trợ của công nghệ cao, các tin, bài được đăng tải theo ngày, trên các chuyên mục một cách có hệ thống, khoa học,có đường link rõ ràng. Bạn đọc chủ động tìm kiếm và lựa chọn những bài báo theo ý muốn, hơn nữa công chúng của báo mạng có thể gửi thư điện tử (email) phản hồi ngay tới từng bài báo, từng tác giả và toàn soạn bằng những thao tác đơn giản, thuận tiện.

Tòa soạn hầu như nhận được tức thời những ý kiến phản hồi và quá trình xử lý, sang lọc, lưu trữ, phản hồi cũng nhanh hơn nhờ có sự hỗ trợ của máy tính và mạng Internet. Thông qua email, tòa soạn có thể gửi đến từng độc giả những bản tin tóm tắt theo định kỳ giúp họ tiết kiệm thời gian và gắn kết hơn với tờ báo. Cũng nhờ vào khả năng tương tác mà tờ báo có thể thiết lập được các diễn đàn hay thực hiện các cuộc bỏ phiếu, vote cho công tác điều tra xã hội học trở nên vô cùng đơn giản, thuần tiện và nhanh chóng.

Nài ra, tờ báo còn cho phép những đoạn video cũng có tính tương tác 2 chiều, kèm dữ liệu, có thể tra cứu, công chúng báo mạng điện tử xem lại, tra cứu những nội dung tiếp theo và gửi sang điện thoại di động.

Trong một nghiên cứu khoa học, TS Nguyễn Thi Thoa cho rằng, tính tương tác của báo mạng được thể hiện ở 3 góc độ:

Tương tác có đinh hướng: là sự định vị trên các văn bản, như các nút “xem tiếp”, “trở về đầu trang”… Điều này giúp công chúng chủ động và dễ dàng di chuyển trong một trang báo mạng hay giữa các trang báo mạng với nhau.

Tương tác chức năng: Là sự linh hoạt của các đường dẫn cho phép người đọc tham chiếu tới các nội dung khác

Các siêu liên kết (hyperlinks) tổ chức thông tin thành từng lớp, tạo mối quan hệ giữa thông tin mới nhất với các thông tin tham chiếu bổ sung trong cùng một chủ đề. Chẳng hạn, ở trang chủ từ tít và tít dẫn, siêu liên kết sẽ dẫn người đọc đến nội dung chính, từ nội dung chính này lại dẫn người đọc đến các nội dung khác có liên quan trong bài báo, cư thế, người đọc đi vào hành lang vô tận. Siêu liên kết có mặt ở mọi trang báo giúp các trang mạng điện tử không tồn tại độc lập, riêng lẻ mà gắn kết với nhau thành kho tư liệu khổng lồ. Người đọc có thể thu nhận lượng thông tin phong phú, đa dạng, sâu sắc về mọi vấn đề.

Các siêu liên kết không chỉ dẫn người đọc từ văn bản này đến các văn bản khác mà còn nối kết các hình ảnh, âm thanh, đồ họa hay đoạn clip với nhau. Trên một tờ báo mạng điện tử, càng nhiều siêu liên kết càng tăng sự lựa chọn, định vị nội dung thông tin cho người đọc. Tương tác chức năng biểu thị khả năng truyền tải thông tin không hạn chế và mức độ lan tỏa thông tin rất rộng của thông tin báo mạng điện tử.

Tương tác tùy biến: Là tính thông minh của các công cụ cá nhân (hộp thư điện tử) cho phép báo mạng điện tử thích ứng để tiếp đón công chúng, nhận sự phản hồi về tin bài, về tác giả bài báo, về hình thức bào báo…và nhanh chóng trả lời họ.

Cũng như các loại hình báo chí khác, mối liên hệ giữa tòa soạn và bạn đọc hết sức quan trọng đối với báo mạng điện tử. Bên cạnh những phản hồi, thắc mắc, còn có nhiều đóng góp mang tính chất xây dựng nhằm nâng cao chất lượng nội dung và hình thức của tờ báo. Qua đó, tòa soạn không chỉ hiểu được tâm tư, tình cảm của bạn đọc mà còn thu thập và phân loại được đối tượng độc giả của mình. Nhưng thông tin trên thường được đăng trong các mục như: “Bạn đọc viết” , “ý kiến bạn đọc”, “hộp thư bạn đọc”…

Bất cứ tờ báo mạng điện tử nào cũng có mục “Liên hệ tòa soạn”, trong đó có những thông tin và địa chỉ e-mail của tòa soạn, bạn đọc chỉ cần điện nội dung góp ý vào là gửi được cho tòa soạn…

Nếu ý kiến nào được sử dụng, tòa soạn sẽ gửi thư riêng cho độc giả đó, quá trình chọn lọc và xử lý thông tin từ thư bạn đọc có thể được tiến hành và xử lý nhanh chóng nhờ sự hôc trợ của công nghệ cao. Đây là công việc rất quan trọng bởi qua đó công chúng cảm nhận được sự coi trọng khi đến với báo mạng điện tử.

Tính tương tác giữa nhà báo với công chúng

Nhà báo và công chúng có sợi dây liên kết là tác phẩm báo chí. Nhà báo là người sáng tạo ra tác phẩm báo chí gưi đến cho công chúng. Những tác phẩm báo chí đó là những đứa con tinh thần mà các nhà báo ấp ủ, thai nghén, sáng tạo ra dựa trên những nguyên tắc làm báo và chuẩn mực đạo đức báo chí nhất định. Một tác phẩm báo mạng điện tử nói riêng hay một tác phẩm báo chí nói chung được sáng tạo nên qua cả một quá trình từ khâu chọn đề tài đến dự kiến kịch bản, viết bài, chỉnh sửa, biên tập, đăng tải rồi mới chờ đợi sự tiếp phận và phản hồi của công chúng.

Còn công chúng là người tiếp nhận sáng tạo đó của nhà báo, cũng có khi lại chính là nhân vật trong các bài báo… Công chúng quan tâm đến những vấn đề xảy ra xung quanh cuốc sống của họ. Cuộc sống bận rộn, họ không có nhiều thời gian để tiếp nhận thông tin đó một cách thụ động, họ luôn luốn chủ động tìm kiếm và lựa chọn những thông tin họ muốn biết, muốn đọc.

Những nhà báo phải nắm được nhu cầu thị yếu của công chúng, lựa chọn vấn đề, sự kiện hay, tiêu biểu,bằng con mắt và quan điểm của mình gửi gắm ào trong sự kiện, vấn đề đó để tạo ra một tác phẩm báo chí hoàn chỉnh, được phép đăng tải trên các tờ báo mạng. Công chúng sẽ từ đó mà đọc nội dung bài báo, biết được tác giả của bài báo là ai và có những ý kiến phải hồi ngay cho nhà báo ở bên dưới một cách nhanh chóng bằng các thao tác đơn giản…

Nhà báo hiểu được công chúng của họ muốn gì để tìm và lựa chọn đề tài, viết những bài báo cho thật hay, thật ấn tượng để phục vụ công chúng. Còn công chúng sẽ là người phê bình, góp ý hay tán dương khen ngợi để các nhà báo phát huy điểm mạnh, khắc phục điểm yếu, ngày càng hoàn thiện khả năng viết cũng như cải thiện tên tuổi của nhà báo hơn.

Tính tương tác giữa công chúng với công chúng

Công chúng ở đây được hiểu là người tiếp nhận những thông tin của báo chí. Trên những tờ báo mạng điện tử, công chúng sẽ biết đến nhau qua những chương trình giao lưu, trao đổi, đề xuất ý kiến hay những chương trình tương tác như ý kiến bạn đọc, hòm thư góp ý của những trang báo mạng đó. Họ có thể làm quen với nhau. Các bạn đọc có thể có những quan điểm ý kiến cùng chiều hoặc trái chiều, tạo ra không khí tranh luận sôi nổi trong chương trình tương tác của báo mạng.

Nhìn chung, tính tương tác của báo mạng điện tử được thể hiện khá đa dạng, phong phú. Tính tương tác có tác động không nhỏ đến cơ quan báo chí, các nhà báo phóng viên và sức ảnh hưởng của tờ báo mạng điện tử đó. Các nhà quản lý hãy để ý khai thác và phát huy hiệu quả của các trang báo mạng điện tử vì đó là chìa khóa để giữ chân công chúng của các tờ báo mạng điện tử đó.

Viết Mạnh

Truyền hình K32-A2

(Tài liệu tham khảo: Sách chuyên khảo "Báo mạng điện tử - Những vấn đề cơ bản", PGS. TS Nguyễn Thị Trường Giang, NXB Chính trị quốc gia, tái bản 2011)