Cựu Thủ tướng Iceland: “Tiếng Iceland đứng trước nguy cơ mai một”

(Sóng trẻ) - Cựu thủ tướng Iceland lo lắng rằng, ngôn ngữ nước mình có thể bị xóa sổ chỉ sau một thế hệ do phát triển mạnh mẽ của AI và sự thống trị ngày càng lớn của tiếng Anh trên các nền tảng truyền thông.

Đứng trước thời đại số hóa phát triển nhanh chóng, cựu Thủ tướng Iceland - bà Katrín Jakobsdóttir (Katrín Ya-kop-sơ-đâu-tia) chia sẻ rằng, Iceland đang trải qua một thay đổi triệt để về mặt ngôn ngữ. Bà bày tỏ lo ngại rằng tiếng Iceland có thể bị xóa sổ chỉ sau một thế hệ, trước sức mạnh phát triển mạnh mẽ của AI và sự thống trị ngày càng gia tăng của tiếng Anh.

Bà đã đưa ra những nhận định này trước khi tham dự Lễ hội tiểu thuyết tội phạm Iceland tại Thủ đô Reykjavík (Rây-kya-vích). Khi ra mắt cuốn tiểu thuyết thuộc thể loại này cùng tác giả Ragnar Jónasson (Ragnar Yô-na-xần), bà nhận định: “Đã có rất nhiều ngôn ngữ biến mất, kéo theo không ít giá trị cũng như di sản tư tưởng của con người cũng bị chôn vùi theo”.

Tiếng Iceland hiện chỉ có khoảng 350.000 người sử dụng và là một trong những ngôn ngữ ít bị biến đổi nhất trên thế giới. Ngày càng nhiều người đọc và giao tiếp bằng tiếng Anh, trong khi số người sử dụng tiếng Iceland lại giảm dần. Trước thực trạng này, bà Katrín nhận thấy nguyên nhân có thể liên quan đến mô hình giáo dục ngôn ngữ.

“Với một ngôn ngữ chỉ được rất ít người sử dụng, tôi cảm thấy chúng ta có trách nhiệm rất lớn trong việc bảo tồn nó. Cá nhân tôi không nghĩ chúng ta đã làm đủ để thực hiện điều đó”, bà Katrín chia sẻ. Bà cũng lo ngại rằng giới trẻ ở Iceland hoàn toàn bị bao quanh bởi tài liệu bằng tiếng Anh, trên mạng xã hội và các phương tiện truyền thông khác.

Ông Ragnar cũng đồng tình rằng ngôn ngữ này đang đứng trước nguy cơ nghiêm trọng. “Chúng ta chỉ còn một thế hệ nữa để bảo tồn ngôn ngữ này trước tất cả những thay đổi to lớn. Các bạn trẻ đang đọc nhiều hơn bằng tiếng Anh, lấy thông tin từ internet và điện thoại, thậm chí đôi khi còn trò chuyện với nhau bằng tiếng Anh”, ông chia sẻ thêm. 

Để khắc phục vấn đề ngôn ngữ, bà Katrín cho biết Iceland đã chủ động trong việc thúc đẩy AI sử dụng tiếng Iceland. Cụ thể, công ty Anthropic - nhà phát triển nền tảng trí tuệ nhân tạo mang tên “Claude” đã hợp tác với Bộ Giáo dục và Trẻ em Iceland để triển khai một trong những chương trình thí điểm AI giáo dục toàn quốc đầu tiên trên thế giới.

Trong thời gian làm việc trong chính phủ, bà Katrín cho biết họ đã nhận thấy “mối đe dọa và nguy hiểm của AI”. Bà cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đảm bảo các văn bản và sách tiếng Iceland được sử dụng để đào tạo AI.

Những mối lo ngại về ngôn ngữ và AI cũng được phản ánh trong tác phẩm mới nhất của Katrín và Ragnar. Trong quá trình nghiên cứu, hai tác giả đã trò chuyện với người làm việc trong ngành truyền thông Iceland những năm 1980 để lấy bối cảnh cho nhân vật chính.

Nhắc lại giai đoạn Iceland còn chịu sự cai trị của Đan Mạch cho đến năm 1918, bà Katrín cho biết các thay đổi ngôn ngữ có thể xảy ra rất nhanh chóng. Bà bày tỏ người Iceland từng thấy điều đó, vì đã chịu ảnh hưởng của người Đan Mạch trong một thời gian dài và tiếng Đan Mạch tác động mạnh đến ngôn ngữ của họ. 

Tuy nhiên, phong trào bảo vệ ngôn ngữ sau đó đã đảo ngược tình thế. Bà Katrín cho rằng cần có một phong trào mạnh mẽ để bàn về lý do tại sao muốn bảo tồn ngôn ngữ. Đồng thời theo quan điểm của bà, vận mệnh của một quốc gia có thể được quyết định bởi cách họ đối xử với ngôn ngữ, vì ngôn ngữ hình thành cách suy nghĩ của con người.

Trước đây, bà cho rằng sự tồn tại của các tác giả là điều quan trọng với độc giả. Tuy nhiên, sau khi chứng kiến việc con người có thể hình thành “mối quan hệ” với AI, bà bắt đầu không còn quá chắc chắn về điều đó.

Bà Katrín cũng thừa nhận rằng dù AI mang lại “cơ hội đáng kinh ngạc”, nó đặt ra những thách thức lớn đối với các tác giả và ngành công nghiệp sáng tạo. “Chúng ta đang ở trong một giai đoạn đầy thách thức, và theo quan điểm cá nhân của tôi, chính phủ cần đặc biệt chú trọng vào việc giám sát và định hướng sự phát triển của AI”, bà chia sẻ.

Giữa tất cả những thay đổi và câu chuyện về AI, bà Katrín hy vọng cuốn sách mới sẽ kết nối với độc giả một cách chân thực và nhân văn. Bà muốn người đọc cảm nhận được trải nghiệm của nhân vật từ trái tim, đồng thời tìm thấy những giá trị sâu sắc trong câu chuyện.