Nước mắm Sa Châu: Đậm đà hương vị cổ truyề

2014-09-23 22:51:18

(Sóng trẻ) - Nếu ai đã từng một lần được ghé qua những ngôi làng nằm trong huyện Giao Châu, Giao Thủy, Nam Định hẳn sẽ không quên được mùi vị ngạt đến sống mũi mang tên nước mắm Sa Châu. Và nếu như ai đã một lần được thưởng thức hương vị này hẳn sẽ nhớ mãi cái thanh thanh, nhè nhẹ, ṇt đến cổ họng khác hẳn so với những lọai nước mắm từ vùng quê khác.

Nguồn gốc của nước mắm Giao Châu (Sa Châu)

Sở dĩ nước mắm Giao Châu được ̣i với cái tên Sa Châu (ṇc trong cát) là bởi vì đây là sản phẩm của làng nghề truyền thống được làm ra từ bàn tay khéo léo và cần mẫn của người dân làng Sa Châu, hay còn được ̣i là làng ̀i (nay thuộc xã Giao Châu, huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định), một làng mà đến 99% dân số theo đạo Thiên Chúa, có nghề làm nước mắm từ thời vua Minh Mạng, phát triển cho đến tận bây giờ.

Nước mắm Giao Châu đã có mặt rộng rãi trên các thành phố lớn như Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh,Thái Bình, Hòa Bình,... Từ lâu, nó đã trở thành đặc sản của vùng đất nơi đây, mang hồn quê và vẻ đẹp chất phác của những con người vùng biển Giao Thủy.

Nước mắm Giao Châu (Sa Châu) được sản xuất theo phương pháp cổ truyền

Du khách khi đặt chân tới Sa Châu đã hỏi rằng: Nước mắm Sa Châu sao lại thơm, dễ ngửi và có mùi đến kì lạ như thế? Bởi lẽ, nguyên liệu và khâu sản xuất cũng khác hẳn so với những loại nước mắm trên thị trường. Nguyên liệu chính là cá cơm, cá nục, tép moi tươi nn được đánh bắt trên chính vùng biển Giao Thủy chứ không phải được nhập từ nơi khác về. Khâu làm nước mắm đòi hỏi phải công phu, tỉ mỉ qua từng giai đoạn, kiên trì theo thời gian. Muối làm mắm phải để trong kho trên một năm nhằm hả bớt vị chát, nước mắm sẽ không bị gắt. Cứ 1t ấn cá ướp với 15kg muối trong vòng 6 tháng liền, sau đó cho qua rổ tre lót vải khô vắt ra nước mắm nguyên chất.

Điều đặc biệt hơn nữa, nước mắm Sa Châu không nấu qua lửa như nhiều nơi mà mắm được đổ ra các ang mỏng phơi nắng nóng thêm 6 tháng nữa. Chưa hết, điều cấm kị đó là không để nước mắm được ngấm mưa. Vì mưa sẽ khiến cho nước mắm có mùi hách, hay thậm chí bị hỏng. Đêm đến, nước mắm được phơi trộn với sương cho thêm vị đậm ṇt, rồi chôn xuống đất thêm 1 năm mới đem ra ăn. Chính vì thế mà nước mắm Sa Châu có mùi thơm, vị nn ṇt nức tiếng, chấm một giọt vào đầu lưới đã thấy cái ṇt từ trong cổ họng râm ran khắp người, quả đúng với cái tên “ṇc trong cát”, mang một hương vị cổ truyền mà ít nơi có được.

Khoảng thời gian để làm ra nước mắm Sa Châu cũng thật gian nan, vất vả. Một hương vị tinh túy mang mùi vị của cả trời đất, biển cả được sinh ra nhờ bàn tay lao động không mệ mỏi và lòng yêu nghề của những cư dân vùng biển Giao Thủy chất phác, hiền lành thánh thiện như những gì họ đang sống.

Dụng cụ để ướp cá với muối

Lọc lấy nước mắm nguyên chất

Nước mắm được đổ ra ang phơi trên sân

Nước mắm mang hương vị Sa Châu

Nước mắm Sa Châu được ăn cùng với nem mắm Giao Thủy

Hiện nay, dù trên thị trường xuất hiện rất nhiều loại nước mắm như: nước mắm Nam Ngư, nước mắm Đệ Nhất, nước mắm Phú Quốc... nhưng với người Giao Thủy thì nước mắm Sa Châu đã quá quen thuộc, trở thành một loại nước chấm không thể thiếu trong mỗi bữa ăn hàng ngày, hay trong những dịp lễ têt. Họ cùng sống và trải nghiệm với nghề, tiếp nối những truyền thống cha ông để lại, ́p phần tạo nên tinh hoa văn hóa ẩm thực Việt Nam.

Trần Thị Duyên

Phát thanh K32