Người ‘canh giấc’ những ‘linh hồn bất tử’ – Bài 1: Nghĩa cử cao đẹp

(Sóng trẻ) - Từ nghĩa tình đồng đội, lòng biết ơn, nhiều thương bệnh binh, cựu chiến binh, cựu thanh niên xung phong đã lặng lẽ chăm sóc từng phần mộ liệt sĩ, giữ gìn những linh hồn bất tử, để họ mãi an nghỉ trong lòng đất mẹ.

Xưa chiến đấu quên mình, nay trọn nghĩa tình với đồng đội

Trong chuyến thăm và làm việc với Bộ Tư lệnh Quân khu 4 vào tháng 7/2022, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã phát biểu đầy xúc động: "Không có đất nước nào có nhiều nghĩa trang liệt sĩ và tượng đài ghi công như đất nước chúng ta". Đây là một sự thật hiển nhiên, không chỉ về số lượng mà còn về tầm quan trọng của các công trình này đối với đất nước.

Theo thống kê từ Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, tính đến tháng 7/2022, Việt Nam đã xây dựng hơn 3.200 nghĩa trang liệt sĩ và hơn 3.000 công trình ghi công liệt sĩ, trải dài khắp mọi miền đất nước, từ thành thị đến nông thôn, từ miền xuôi đến miền ngược. Đây không chỉ là nơi yên nghỉ của những người đã ngã xuống vì sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc, mà còn là những biểu tượng sống động của lòng yêu nước, sự hy sinh, cống hiến và sự biết ơn sâu sắc của thế hệ hôm nay đối với những thế hệ đi trước.

Ở thủ đô Hà Nội, có tổng cộng 300 nghĩa trang liệt sĩ lớn nhỏ. Ba nghĩa trang tiêu biểu là Nghĩa trang Mai Dịch (Cầu Giấy), Nghĩa trang Liệt sĩ Hà Nội (Tây Tựu, Bắc Từ Liêm), và Nghĩa trang Liệt sĩ Ngọc Hồi (Ngũ Hiệp, Thanh Trì) đã trở thành những công trình văn hóa lịch sử, là nơi hàng năm người dân Thủ đô đến thắp hương, tưởng nhớ các anh hùng liệt sĩ.

Những công trình này không chỉ có giá trị về mặt lịch sử mà còn đóng góp vào việc giáo dục truyền thống yêu nước, lòng tự hào dân tộc cho các thế hệ trẻ. Nơi đây, những người dân thủ đô và khách thập phương đều có thể cảm nhận được sự linh thiêng và trang nghiêm của từng nấm mộ, từng bia đá ghi công, và đặc biệt là không khí trầm mặc, tôn nghiêm khi bước vào các nghĩa trang.

Nghĩa trang Liệt sĩ Hà Nội là nơi an nghỉ của hơn 2.000 liệt sĩ và mẹ Việt Nam Anh hùng, được coi là một trong những công trình lớn, đặc biệt quan trọng trong công tác tưởng niệm. Ngoài ba nghĩa trang lớn trên, Hà Nội còn có rất nhiều nghĩa trang liệt sĩ khác, mỗi nơi đều mang trong mình một câu chuyện riêng, nhưng điểm chung là đều gắn liền với tình yêu, sự hy sinh cao cả của các chiến sĩ đã bỏ mạng trong các cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc. Chính vì thế, công tác bảo vệ và chăm sóc các nghĩa trang này luôn được Thành phố chú trọng và đẩy mạnh.

Chăm sóc các phần mộ liệt sĩ như chăm chính ngôi nhà mình!

Công việc chăm sóc nghĩa trang, quản lý và bảo vệ các phần mộ liệt sĩ tưởng chừng như đơn giản nhưng thực tế lại rất vất vả và cần đến một tấm lòng trọn vẹn. Đặc biệt, đối với những người đang thực hiện công tác quản trang, công việc này không chỉ là nghĩa vụ mà còn là một công việc mang đậm tình cảm và lòng tri ân đối với những người anh hùng đã ngã xuống vì đất nước. Họ là những người đã dành cả đời mình cho sự nghiệp đấu tranh giành độc lập cho Tổ quốc, và bây giờ, sau khi chiến tranh đã lùi xa, chính những người đồng đội còn sống lại tiếp nối nhiệm vụ thiêng liêng này.

Ông Lê Hào Quang, Trưởng phòng Lao động Thương binh và Xã hội huyện Ba Vì, chia sẻ về công tác quản trang trên địa bàn: "Toàn huyện Ba Vì có 29 nghĩa trang liệt sĩ, trong đó có một nghĩa trang lớn là Nghĩa trang Liệt sĩ Đá Chông, nơi có khoảng 400 phần mộ liệt sĩ.

Tất cả các nghĩa trang này đều có những người làm công tác quản trang, những người này chủ yếu là cựu chiến binh, thương binh, bệnh binh hoặc cựu thanh niên xung phong". Công việc của họ không chỉ là dọn dẹp, quét tước, mà còn là việc hương khói, bảo vệ các phần mộ khỏi sự xâm phạm của vật nuôi và những yếu tố tác động bên ngoài.

Những người làm công tác quản trang không hề nhận được một khoản thu nhập lớn từ công việc này. Mức phụ cấp mà họ nhận được rất khiêm tốn, chỉ dao động từ 300.000 đến 500.000 đồng mỗi tháng, nhưng họ vẫn miệt mài, tâm huyết với công việc của mình.

Nhiều người đã gắn bó với công tác này suốt hơn 30 năm, từ những ngày đầu mới thành lập nghĩa trang cho đến bây giờ. "Họ chăm sóc các phần mộ liệt sĩ như chăm sóc chính ngôi nhà của mình", ông Quang cho biết. Những người làm công tác quản trang không đòi hỏi gì nhiều ngoài việc đảm bảo những phần mộ luôn sạch sẽ, ngôi nghĩa trang luôn tươm tất, và nhất là luôn có những đám hương bền bỉ tỏa ra để tưởng nhớ những người đã hy sinh.

Một trong những ví dụ tiêu biểu về sự tận tâm và trách nhiệm của những người làm công tác quản trang là ông Nguyễn Văn Lịch, bệnh binh 2/3, ở nghĩa trang liệt sĩ Châu Sơn (huyện Ba Vì). Dù đã 72 tuổi và có nhiều vấn đề về sức khỏe, ông vẫn luôn gắn bó với công việc quản trang này suốt 33 năm qua. "Những ngày đầu tôi không nhận được bất kỳ một đồng phụ cấp nào, chỉ đến 8 năm gần đây, huyện mới hỗ trợ tôi 350.000 đồng mỗi tháng", ông Lịch chia sẻ.

Công việc của ông không chỉ là chăm sóc mộ phần mà còn phải bảo vệ khuôn viên nghĩa trang khỏi sự tấn công của vật nuôi và mọi yếu tố bên ngoài. Dù vất vả, ông không bao giờ nghĩ đến việc từ bỏ công việc này. Ông Lịch luôn nói: "Chúng tôi không nghĩ đến việc mình sẽ nhận gì, chỉ mong các đồng đội, các liệt sĩ an nghỉ, và những người đến thăm sẽ cảm nhận được sự tôn trọng mà chúng tôi dành cho họ."

Đối với ông Nguyễn Phùng Thao, một cựu chiến binh làm công tác quản trang tại Nghĩa trang Liệt sĩ Sài Sơn (Quốc Oai), công việc này không phải là một nghĩa vụ mà là một niềm hạnh phúc. Ông Thao luôn cảm thấy biết ơn vì có cơ hội chăm sóc, bảo vệ những phần mộ của các anh hùng liệt sĩ, những người đã hy sinh vì Tổ quốc. "Chúng tôi không nghĩ gì ngoài việc giữ gìn cho họ giấc ngủ vĩnh hằng. Họ đã hy sinh cả tuổi trẻ, cả cuộc đời để bảo vệ đất nước, nên chúng tôi sẽ luôn làm hết sức để chăm sóc nơi yên nghỉ của họ", ông Thao nói.

Đóng góp thầm lặng nhưng vô giá

Mặc dù mức phụ cấp cho những người làm công tác quản trang là rất khiêm tốn, nhưng sự đóng góp của họ là vô giá. Công việc chăm sóc nghĩa trang liệt sĩ không chỉ là việc vệ sinh, quét dọn mà còn là việc giữ gìn những giá trị văn hóa, lịch sử của dân tộc. Các quản trang là những người bảo vệ giấc ngủ cho các linh hồn anh hùng, giúp họ không bị lãng quên. Đó là những tấm lòng yêu nước, yêu đồng đội và coi công việc này là một phần không thể thiếu trong cuộc sống.

Chính quyền địa phương và người dân trong cộng đồng đều đánh giá cao công lao của những người làm công tác quản trang. Họ không chỉ chăm sóc phần mộ, mà còn góp phần tạo dựng một không gian trang nghiêm, ấm áp, để mỗi khi có người thân của các liệt sĩ đến thăm, họ sẽ cảm nhận được sự tôn trọng và tri ân sâu sắc.

Tuy nhiên, hiện nay, vẫn còn nhiều địa phương chưa đủ ngân sách để chi trả cho công tác này xứng đáng với công lao của những người làm công việc này. Điều này khiến các quản trang cảm thấy đôi chút thiệt thòi, nhưng họ vẫn giữ nguyên tấm lòng trung thành, tận tụy với công việc.

Trong một đất nước đã trải qua bao cuộc chiến tranh đau thương, những người làm công tác quản trang như một biểu tượng của sự biết ơn và lòng tri ân vô hạn đối với những thế hệ đã hy sinh cho sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc. Họ là những chiến sĩ thầm lặng, những người đồng đội luôn dành những tình cảm trọn vẹn để "chăm sóc" giấc ngủ vĩnh hằng của các anh hùng liệt sĩ. Chúng ta, những người còn sống, có thể làm gì ngoài việc tri ân và hỗ trợ họ trong những công việc thầm lặng ấy?