Đừng vội trách phố cổ Hà Nội chỉ vì nghe “review”

(Sóng trẻ) - Chia sẻ về những “điều tiếng” phố cổ Hà Nội đang gặp phải, “sử nhân Hà Nội” Nguyễn Ngọc Tiến khẳng định những giá trị tốt đẹp của nơi đây vẫn luôn vẹn nguyên.

Trước làn sóng những clip “review” mang màu sắc tiêu cực lan truyền trên mạng xã hội, hình ảnh phố cổ Hà Nội - biểu tượng văn hóa lâu đời của Thủ đô đang bị nhìn nhận “méo mó” trong mắt không ít người trẻ. Liệu những phản ánh đó có thực sự phản ánh bản chất của phố cổ, hay chỉ là cái nhìn phiến diện đến từ góc máy vội vàng? Là một nhà báo, nhà văn với hơn ba thập kỷ gắn bó cùng Hà Nội, “sử nhân Hà Nội” Nguyễn Ngọc Tiến đã chia sẻ cùng phóng viên Sóng trẻ những suy ngẫm của ông về vấn đề này.

PV: Được biết ông là một nhà văn, nhà báo viết nhiều về Hà Nội với các tác phẩm nổi bật như: “5678 bước chân quanh Hồ Gươm”, “Đi xuyên Hà Nội”... Điều gì ở Hà Nội, đặc biệt là phố cổ Hà Nội hấp dẫn ông đến thế?

Nhà văn, nhà báo Nguyễn Ngọc Tiến: Trước hết viết là nhu cầu tự thân. Tôi đã có nhiều năm công tác tại báo Hà Nội Mới, làm về mảng văn hóa, văn nghệ. Các sản phẩm báo chí tôi sáng tạo để phục vụ công việc cũng đều liên quan đến Hà Nội. 

Tôi có được va chạm với nhiều tài liệu về Hà Nội cũng như phố cổ Hà Nội và nhận ra rằng còn nhiều khía cạnh về phố cổ Hà Nội chưa được khai thác, còn nhiều câu chuyện chưa được kể trọn vẹn. Đó chính là cơ hội để tôi tạo nên dấu ấn riêng, khai thác những khía cạnh độc đáo mà người khác chưa từng chạm đến. 

Tôi muốn mang đến cho độc giả những điều mới mẻ, những câu chuyện ẩn giấu, để họ có thể cùng tôi khám phá và thưởng thức vẻ đẹp đa chiều của Hà Nội, đặc biệt là phố cổ Hà Nội. Bên cạnh đó, tôi sinh ra và lớn lên cũng tại mảnh đất Thủ đô, tôi yêu và muốn được viết nhiều về quê hương cũng đơn thuần vì những lẽ trên.

PV: Ông nghĩ sao về trào lưu sáng tạo nội dung số khai thác những nội dung “chưa đẹp” về phố cổ Hà Nội hiện nay?

Nhà văn, nhà báo Nguyễn Ngọc Tiến: Vài năm trở lại đây, phố cổ Hà Nội đón lượng lớn du khách trong và ngoài nước tới tham quan, trải nghiệm các dịch vụ du lịch. Sự xuất hiện của những nhà sáng tạo nội dung trên nền tảng số làm video, viết những bài “review” về phố cổ để đáp ứng nhu cầu thông tin của du khách cũng là điều tất yếu.

Về việc nhiều Tiktoker, Youtuber… liên tục khai thác các khía cạnh chưa đẹp, tại phố cổ Hà Nội, tôi cho rằng đây đều là những sản phẩm truyền thông bẩn nhằm đánh tráo khái niệm, “câu view”. Ví dụ như khái niệm “bún mắng cháo chửi” được nhiều người gán ghép cho phố cổ Hà Nội là điều hết sức vô lý. Cần nhìn nhận một cách khách quan rằng đôi khi, cách nói chuyện lớn tiếng, thô lỗ chỉ đơn thuần là thói quen trong lời ăn tiếng nói của một số người bán hàng. Chắc chắn không ai muốn cố tình cư xử khó chịu, thô lỗ để đuổi khách, tự làm mất đi kế mưu sinh của mình.

Thực tế, không chỉ riêng ở phố cổ, nhiều nơi tại Hà Nội hay các tỉnh thành khác cũng có những hàng quán có phong cách phục vụ chưa được văn minh, bán giá "chặt chém". Sự tiêu cực tồn tại ở mọi nơi, không một đô thị nào là hoàn hảo, kể cả những đô thị văn minh bậc nhất trên thế giới. Không nên đánh đồng lối sống, văn hóa của tất cả người dân phố cổ chỉ vì một số cá nhân nhỏ lẻ có hành vi chưa đẹp.

PV: Có khi nào ông nghĩ rằng chính những review tiêu cực cũng phản ánh một phần sự thật, rằng phố cổ vẫn còn điều cần thay đổi?

Nhà văn, nhà báo Nguyễn Ngọc Tiến: Tất nhiên, không thể phủ nhận rằng phố cổ cũng có những mặt chưa đẹp: rác thải, hàng rong lấn chiếm, hay thái độ bán hàng thiếu niềm nở của một vài cá nhân... Nhưng nhìn rộng hơn, đó là vấn đề đô thị chung, không riêng Hà Nội. Cái quan trọng là cách ta phản ánh và cách ta nhìn. Nếu chỉ chăm chăm “vạch lỗi”, người ta sẽ quên mất nỗ lực của hàng nghìn người dân vẫn giữ nghề, giữ nếp sống tử tế mỗi ngày. Phê bình là để sửa, chứ không phải để phủ nhận.

PV: Theo ông, nguyên nhân nào dẫn đến trào lưu này trên mạng xã hội?

Nhà văn, nhà báo Nguyễn Ngọc Tiến: Đây là một thực trạng đáng buồn, xuất phát từ mục đích kiếm tiền bất chấp và sự thiếu nghiêm túc trong làm nghề của một số nhà sáng tạo nội dung. Việc "bới móc" những câu chuyện tiêu cực về giá cả, thái độ phục vụ chưa đẹp của một số cá nhân dễ dàng tạo ra hiệu ứng tò mò, thu hút nhiều người xem và quan tâm. Vì vậy, nhiều người biến việc “bóc phốt” phố cổ Hà Nội trở thành một công cụ kiếm tiền; sẵn sàng "giật tít", "câu view" bằng mọi giá để có được nhiều lượt tương tác trên mạng xã hội để thêm sự nổi tiếng và tăng thu nhập.

PV: Có người nói “phố cổ đang mất dần cái hồn xưa”. Với ông, “cái hồn” ấy là gì?

Nhà văn, nhà báo Nguyễn Ngọc Tiến: “Cái hồn” của phố cổ không chỉ nằm ở những mái ngói rêu phong hay con ngõ nhỏ, mà ở con người và nhịp sống nơi đây. Cái hồn đơn thuần và vô cùng giản dị, không có gì cao sang. Đó là tiếng rao hàng đêm, là cách người dân vẫn ngồi quán nước đầu ngõ, gọi nhau bằng những cái tên thân mật, là sự bình dị, hiếu khách của người Hà Nội xưa. Nếu ta chỉ chọn góc nhìn phố cổ thông qua những review ồn ào, ta sẽ dễ quên đi những giá trị âm thầm ấy, ta đang bỏ lỡ phần sâu nhất của Hà Nội.

PV: Vậy cần có những hành động, giải pháp nào để giải quyết thực trạng trên, thưa ông?

Nhà văn, nhà báo Nguyễn Ngọc Tiến: Mỗi người làm sáng tạo nội dung trên nền tảng số cần có thái độ nghiêm túc, tôn trọng sự thật trong quá trình thực hiện từng sản phẩm truyền thông. Bên cạnh đó, cần tăng cường quản lý, kiểm soát thông tin trên mạng xã hội, hạn chế việc "giật tít", "câu view" hoặc nói quá, nói sai sự thật về các vấn đề, hiện tượng diễn ra tại phố cổ Hà Nội. Quan trọng hơn cả, để thực sự hiểu về phố cổ Hà Nội, cần đặt chân đến nơi này, dành thời gian trải nghiệm, cảm nhận bằng chính mắt và tai của mình. Chỉ thông qua vài lời nhận xét phiến diện trên mạng xã hội sẽ không thể nắm bắt trọn vẹn vẻ đẹp và những giá trị ẩn chứa trong mảnh đất cổ kính này.

Xin cảm ơn những chia sẻ của ông!