Talkshow “Nữ giới trong lãnh đạo": Khi mình thay đổi thì thế giới sẽ thay đổi

(Sóng trẻ) - Vào lúc 17h ngày 17/9, Talkshow “Nữ giới trong lãnh đạo” diễn ra tại hội trường Campus K, tầng 15, tháp B, tòa nhà Sông Đà với sự tham gia của TS. Nguyễn Thị Tuyết Minh.

Nằm trong khuôn khổ dự án "Thanh niên tham gia giải quyết định kiến giới và thúc đẩy bình đẳng giới tại Việt Nam", chuyên trang KHÔNG ĐỊNH KIẾN GIỚI tổ chức Talkshow “Nữ giới trong lãnh đạo” nhằm đưa ra cái nhìn sâu sắc hơn về vai trò lãnh đạo của phái đẹp trong cuộc sống hôm nay.

Mở đầu Talkshow, bạn Phạm Phương Linh - trưởng dự án phát biểu: “Được ấp ủ ngay từ đầu dự án, Talkshow đã được chuẩn bị một cách kỳ công để mang tới cho mọi người cái nhìn sâu sắc, đúng đắn hơn về giá trị của nữ giới trong công việc lãnh đạo”.

MC Yên Bình: Từ xưa tới nay, phụ nữ được biết đến là một người sống thiên về cảm xúc. Vì vậy, họ không được đánh giá cao về vai trò lãnh đạo. Cô có quan điểm gì về định kiến này? 

TS. Tuyết Minh: Các định kiến giới vốn từ đầu đã không chính xác. Nếu nói một cá nhân sống thiên về tình cảm hoặc chọn cách sống thiên về tình cảm thì chính xác. Sẽ có một cá nhân nào đó lựa chọn cách sống như vậy. Nhưng điều đó không có nghĩa cá nhân đó muốn thì tất cả mọi người cùng giới đều phải như vậy. 

MC Yên Bình: Nguồn gốc của vấn đề định kiến giới tại Việt Nam được xuất hiện từ bao giờ và cho đến thời điểm hiện tại đã ảnh hưởng như thế nào đến đời sống của chúng ta?

TS. Tuyết Minh: Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói, bình đẳng nam nữ là một cuộc cách mạng to và khó. Bao nhiêu năm qua, quan điểm trọng nam khinh nữ đã ăn sâu vào tiềm thức con người. Vì vậy, sự thay đổi là điều không dễ dàng.

Riêng ở Việt Nam, khi tìm hiểu về văn hoá dân gian, chúng ta sẽ thấy được văn hoá dân tộc ta rất coi trọng phụ nữ. Tuy nhiên, các ghi nhận cho thấy, kể từ khi Việt Nam chịu ảnh hưởng của 1000 năm Bắc thuộc, tư tưởng Nho giáo đã đi sâu vào tầng lớp thượng lưu và trung lưu và có tầm ảnh hưởng lớn. Do đó, đến thời điểm hiện tại, Việt Nam được ghi nhận là một trong các nước vẫn chịu ảnh hưởng của tư tưởng Nho giáo. Tư tưởng Nho giáo có nhiều khía cạnh hay; tuy nhiên, khi đứng ở khía cạnh giới, vấn đề được thể hiện rõ ràng ở tư tưởng "trọng và khinh". Trong đó, trọng nam hơn trọng nữ. Mất cân bằng giới tính khi sinh vẫn là một ví dụ điển hìn cho tư tưởng trọng nam cho đến bây giờ.

MC Yên Bình: Từ xưa đến nay, đàn ông vẫn được ưu tiên là người lãnh đạo các công việc trong cuộc sống bởi họ được coi là người mạnh mẽ, quyết đoán. Cô nghĩ sao về vấn đề này. Mạnh mẽ, quyết đoán có phải điều duy nhất quyết định ai là người lãnh đạo hay không?

TS Tuyết Minh: Chính quan điểm đàn ông mạnh mẽ, quyết đoán cũng là định kiến giới. Định kiến này cũng gây ra các áp lực cho nam giới. Với tôi, nam giới mạnh mẽ không làm cho nữ giới yếu thế. Vấn đề ở đây là xã hội đang tồn tại 2 khuôn mẫu: Nam giới sẽ trở thành những người lãnh đạo hướng ngoại, còn nữ giới sẽ là những người hướng nội. Khuôn mẫu dành cho nữ giới không được kỳ vọng. Xã hội không mong đợi nữ giới trở thành lãnh đạo. 

Khi phụ nữ hướng ngoại không phải là mong đợi thì người ta sẽ làm mọi cách để nữ giới hoàn thành vai trò được mong đợi - hướng nội.

MC Yên Bình: Phụ nữ đang được xem là những người hướng nội. Nếu chúng ta vượt ra khỏi khuôn mẫu đó thì xã hội sẽ nhìn nhận và đánh giá họ như thế nào?

TS Tuyết Minh: Ở bất cứ giới nào cũng vậy, giới hạn về năng lực và khả năng của bản thân nằm ở trong đầu chúng ta. Về cơ bản là do chúng ta lựa chọn. Nếu như một cá nhân đã chọn cho mình một con đường đi, họ chọn họ là những người xuất sắc, họ chọn họ là chú chim đại bàng thì điều quan trọng là đại bàng tự tin trên đôi cánh của mình chứ không phải sợ động vào một cái cành cong. 

Khi họ chọn bản thân là người lãnh đạo - người dẫn đầu thì họ không có nhiều thời gian để nghĩ xem người xung quanh nghĩ gì về họ. Khi đó, họ là những người định hướng những người phía sau mình. Với các bạn trẻ nữ, khi họ chọn cho mình là điểm rơi là những người dẫn đầu thì hãy cứ tự tin vào con đường mình đã chọn. Các giới khác cũng như vậy. Hãy tự tin vào trí tuệ, tri thức của mình.

MC Yên Bình: Phụ nữ lãnh đạo thì khác gì so với đàn ông lãnh đạo, họ có những yếu tố nào mà nam giới không có? Và liệu có nhược điểm gì hay không?

TS. Tuyết Minh: Trong cuộc sống, chẳng có thành công nào mà không có những khó khăn. Sứ mệnh của chúng ta là vượt qua những thử thách đó. Khi vượt qua được những gian nan ấy, chúng ta sẽ mạnh mẽ và trưởng thành hơn. Vì vậy, không có đáp án cho câu hỏi "Nữ giới hay nam giới làm lãnh đạo sẽ có thuận lợi hay có khó khăn gì". Với những cá nhân có năng lực riêng, hoàn cảnh riêng; họ sẽ có thuận lợi và có khó khăn riêng. 

Có những đặc trưng mang khác biệt về giới tính. Ví dụ, nam giới nói chung, họ không phải thực hiện vai trò chỉ định như: mang thai, sinh con, nuôi con bằng sữa mẹ. Bên cạnh đó, nữ giới sẽ thực hiện vai trò chỉ định của mình.

Có nhiều nghiên cứu trên thế giới chỉ ra rằng, nếu như ứng xử của gia đình, của xã hội có sự quan tâm, chia sẻ và những chính sách xã hội tốt thì vai trò chỉ định của nữ giới không trở thành rào cản. Thực tế cho thấy, những chính trị gia vẫn địu con đi họp và tham gia hoạt động chính trị bình thường. Sự quan tâm, chia sẻ khi họ mang thai, sinh con là điều vô cùng quan trọng đối với phụ nữ.

Nói về vấn đề giúp đỡ phụ nữ khi mang thai, sinh con, nhiều người cho rằng mang thai sinh con là việc của nữ giới. Đứng ở góc nhìn khác, sinh con không chỉ là đáp ứng nhu cầu tình cảm cá nhân mà còn là chức năng cao quý của xã hội - sinh ra thế hệ tương lai để duy trì sự phát triển của xã hội. Xét về nhu cầu tình cảm cá nhân (trừ trường hợp mẹ đơn thân thì là quyết định của một người), sinh con còn là nhu cầu tình cảm của người cha, của cả gia đình. Vì vậy, chia sẻ, chăm sóc phụ nữ trong giai đoạn này không phải là giúp đỡ mà là nghĩa vụ. 

MC Yên Bình: Thế giới đã và đang chứng kiến sự trỗi dậy của ngày càng nhiều tên tuổi lãnh đạo nữ nổi tiếng như Đệ nhất phu nhân Hoa Kỳ Eleanor Roosevelt đã chia sẻ thẳng thắn về quyền và các hoạt động nhân đạo của phụ nữ; hay Nữ thủ tướng đầu tiên của Ấn Độ Indira Gandhi đã ủng hộ mạnh mẽ quyền và sự phát triển dành cho phụ nữ Ấn Độ trên trường quốc tế, cô nghĩ sao về những hành động của các nữ lãnh đạo, họ đã giúp gì trong việc truyền cảm hứng đến phụ nữ ngày nay?

TS. Tuyết Minh: Tôi nghĩ, họ là những tấm gương tuyệt vời. Họ là những cánh chim đại bàng, đứng trên tầng mây cao. Họ thấy được sự tự do. Họ cũng muốn người khác thấy được những cảnh đẹp của sự giải phóng.

Ở Việt Nam cũng vậy, trong văn hoá dân gian Việt Nam đã chứa đựng sự giải phóng. Ví dụ: truyền thuyết về "Tứ bất tử". "Tứ bất tử" thờ Thánh Gióng - ước nguyện về sức trẻ, chống giặc ngoại xâm để xây dựng đất nước hùng mạnh; Sơn Tinh Thuỷ Tinh - ước nguyện chống thiên tai, bão lũ.

Một trong những ước vọng của "Tứ bất tử" được thể hiện qua hình tượng Chử Đồng Tử - ca ngợi hôn nhân bình đẳng và tình yêu đích thực. Có định kiến khi kết hôn là nữ giới phải nhìn lên còn nam giới nhìn xuống. Nhưng trong truyền thuyết Chử Đồng Tử thì không như vậy. Xuất phát điểm của Chử Đồng Tử và công chúa Tiên Dung không giống nhau. Nhưng hai người vẫn hoà hợp với nhau và có một cuộc hôn nhân hạnh phúc.

Nhân vật cuối cùng trong "Tứ bất tử" là chúa Liễu Hạnh - con gái Ngọc Hoàng. Bà đã lan toả sức mạnh vô cùng lớn về ước vọng giải phóng phụ nữ. Ngay trên thiên đình, bà đã không như những người con gái khác - phải đi nhẹ nói khẽ cười duyên. Bà tự do làm những điều mình yêu thích, phá vỡ mọi nguyên tắc vốn có. Chính vì vậy nên bà đã bị đày xuống trần gian. Xuống hạ giới, bà cũng không theo quan điểm "tại gia tòng phụ, xuất giá tòng phu, phu tử tòng tử". Tương truyền, trong một lần bị đày xuống Đèo Ngang, bà đã dựng một quán nước. Bà sẵn sàng đón tiếp những vị khách lịch sự, những người nào bất lịch sự với phụ nữ đều bị trừng phạt. Đây là ước vọng về sự tôn trọng và bảo vệ phụ nữ. 

MC Yên Bình: Theo cô, cần có những thay đổi gì để công chúng dần có cái nhìn cởi mở hơn về việc nữ giới làm lãnh đạo?

TS. Tuyết Minh: Cho đến hiện tại, phụ nữ làm lãnh đạo đã và đang đóng góp trí tuệ và tài năng của mình cho sự phát triển của đất nước. Việt Nam đã có chiến lược Quốc gia về bình đẳng giới với những chỉ tiêu cụ thể; nếu như đạt được những con số ấy đã là thành công lớn. Tốt nhất, chúng ta hãy thực hiện tốt những mục tiêu trong chiến lược.

MC Yên Bình: Với vai trò là giảng viên Khoa Xã hội học - Học viện Báo chí và Tuyên truyền, cô có lời khuyên gì dành cho các bạn trẻ, đặc biệt là các bạn nữ có mong muốn trở thành một nhà lãnh đạo?

TS. Tuyết Minh: Sứ mệnh của chúng ta là trưởng thành. Chúng ta không nhất thiết phải trở thành một nhà lãnh đạo. Mỗi người tự lựa chọn con đường đi của mình. Con đường nào cũng đáng tự hào. Không ai có thể thay đổi được thế giới, mình chỉ có thể thay đổi được bản thân mình. Khi mình thay đổi thì cả thế giới sẽ thay đổi. 

Điều quan trọng, dù là bất cứ giới nào, chúng ta đều cần hạnh phúc. Để trở thành những chú chim đại bàng, có 3 điều chúng ta cần phải chú ý. Đầu tiên là yêu thương trân trọng bản thân mình. Thứ hai, chúng ta phải có trí tuệ, tri thức. Chúng ta đang đứng trên vai người khổng lồ, chúng ta phải tiếp thu những tri thức nhân loại, phải có tinh thần học hỏi suốt đời. Điều cuối cùng là sự thấu cảm với người khác.

Mỗi người sẽ có ước mơ, hoài bão, lý tưởng có sự chuẩn bị chủ động với cuộc đời của chính mình. Làm tốt việc mình đang làm, biết đích đến sẽ tìm ra lối đi. Chúng ta cần đi từng bước nhỏ và đừng sợ sai lầm. 

MC Yên Bình: Cảm ơn ý kiến của cô Tuyết Minh về những giải pháp thiết thực nhất nhằm tiến tới xóa bỏ định kiến đối với nữ giới trong lãnh đạo. Hy vọng chúng ta sẽ được sống trong một xã hội văn minh với sự bình đẳng giới toàn diện, mọi giới tính đều được tôn trọng và khẳng định được vị thế của mình trong xã hội.