Rèn luyện thói quen tự học, học tập suốt đời

(Sóng trẻ) - Hướng đến mục tiêu xây dựng thói quen học tập suốt đời cho học sinh, nhiều thầy cô đang tích cực tạo môi trường để các em tự khám phá, học tập. Bên cạnh đó, chính bản thân học sinh cũng cần chủ động trong việc tạo lập thói quen tự tìm tòi, mở rộng tri thức.

Tạo môi trường để học sinh chủ động học tập

Theo định hướng phát triển phẩm chất của chương trình giáo dục phổ thông 2018, trường học cần hướng đến phát triển tinh thần tự học, tự khám phá của học sinh. Để từ đó, các em sẽ rèn luyện được năng lực học tập suốt đời. Đây là một trong những đổi mới quan trọng mà Bộ Giáo dục và Đào tạo chủ trương thực hiện trong 5 năm qua.

Nắm bắt được yêu cầu của ngành giáo dục, trong những năm qua, cô Phan Minh Nguyệt - giáo viên Trường THPT Hồng Thái (Hà Nội) - đã không ngừng đa dạng hóa các cách thức truyền tải, tạo môi trường để học sinh tự khám phá kiến thức và chính mình.

“Tôi luôn tổ chức lớp học với đa dạng các trải nghiệm, kỹ năng. Chẳng hạn, tôi thường cho các em nhập vai, thiết kế infographic hay sáng tác truyện, thơ. Những hoạt động này giúp các em tiếp cận và chủ động tìm hiểu tác phẩm một cách tự nhiên, phát triển tư duy tự khám phá” - cô Nguyệt chia sẻ.

Ngoài ra, trên cương vị giáo viên chủ nhiệm, cô Nguyệt cũng nhận thấy việc để các em được tự do bày tỏ các xúc cũng vô cùng quan trọng. “Học tập suốt đời không chỉ là tự học các kiến thức sách vở mà còn là sự khám phá thế giới xung quanh và chính bản thân. Vì vậy, ngoài các hoạt động học tập, tôi cũng tích cực tổ chức tranh biện hay tạo không gian cho các em bày tỏ cảm xúc, ước mơ trong giờ sinh hoạt lớp” - cô Nguyệt nhấn mạnh.

Nhắc tới việc phát triển khả năng tự học, thầy Phạm Xuân Kỳ - giáo viên Trường THPT Lương Thế Vinh (Quảng Trị) - vẫn còn những ấn tượng sâu sắc về người học trò cách đây 8 năm. 

Năm 2017, có vị phụ huynh nhờ thầy Kỳ dạy một học sinh chuyển từ khối A sang B nhưng vì bận việc nên thầy chỉ có thể hướng dẫn em ấy tự học qua việc cung cấp tài liệu, trao đổi tin nhắn. Kết quả, chỉ bằng việc tự học, nam sinh đã đạt 8,25 môn Sinh và đỗ vào Đại học Y khoa Vinh. 

Như vậy, học sinh hoàn toàn có khả năng tự học và khám phá mọi thứ. Điều giáo viên cần làm là tạo môi trường để các em hình thành năng lực tự học cùng các kỹ năng khác.

Thầy Kỳ nhận định: “Giáo viên nên giúp học sinh phát triển phẩm chất ham học hỏi và cầu tiến - những phẩm chất rất quan trọng trong việc học suốt đời. Khi có những phẩm chất đó, các em sẽ luôn tìm kiếm cơ hội học hỏi và phát triển bản thân, nâng cao khả năng thích ứng trong mọi tình huống”.

Công tác tại đoàn trường nhiều năm, thầy Xuân Kỳ cũng chú trọng việc tổ chức các hoạt động ngoài giờ lên lớp, giúp học sinh phát triển tư duy tự khám phá, khả năng tìm tòi và học hỏi. Các hoạt động này giúp học sinh phát triển tư duy sáng tạo và chủ động trong việc khám phá kiến thức xung quanh, mở ra các kỹ năng phục vụ việc học tập của các em sau khi rời ghế nhà trường như làm việc nhóm, tư duy phản biện.

“Đoàn trường cũng tổ chức nhiều câu lạc bộ và để chính các em học sinh chủ trì, triển khai hoạt động như CLB Thanh niên xung kích, CLB Âm nhạc, CLB Olympia, CLB Báo chí. Nhà trường chỉ giữ vai trò định hướng, tạo môi trường để học sinh tự hoạt động và học hỏi lẫn nhau” - Thầy Xuân Kỳ chia sẻ.

Theo thầy Kỳ, việc tạo môi trường giúp các em có thói quen tự học tập suốt đời vô cùng cần thiết. Bởi lẽ, học tập suốt đời quan trọng hơn bất kỳ môn học nào. Và học sinh cần biết rằng, học không chỉ nằm ở kiến thức trường lớp mà còn là hành trình dài.

Tự học trở thành chìa khóa phát triển bản thân

Bên cạnh tác động từ môi trường bên ngoài, việc tự học nên được xây dựng từ ý thức tự giác của mỗi học sinh. Bởi thầy cô sẽ chỉ giữ vai trò định hướng, còn hầu hết thời gian trong ngày, các em sẽ phải kỷ luật với chính bản thân mình.

Bùi Lê Kiến Minh - 1 trong 5 thủ khoa đầu vào Đại học Kinh tế Quốc dân, á khoa kỳ thi tốt nghiệp khối D07 tỉnh Thanh Hóa năm 2024 - cũng cho biết, tự học là bí kíp để em đạt được những thành tích ấn tượng. Khi còn học THPT, nam sinh tạo thói quen làm trước bài tập ở nhà và ôn lại kiến thức bằng cách ghi chép từ khóa ra một cuốn vở riêng.

Với môn Hóa - môn thi Kiến Minh đạt điểm tuyệt đối, em thường chủ động tìm những đề khó, một số bài lạ, khám phá những khía cạnh khác của Hóa học trong thực tế đời sống. Điều này giúp nam sinh tạo được niềm yêu thích qua các thử thách, tránh nhàm chán dù môn học đó là sở trường quen thuộc của mình.

Không dừng lại ở việc học sách vở, nam sinh thường xuyên tham gia hoạt động ngoại khóa để có thêm trải nghiệm. Minh cùng bạn bè xây dựng một buổi tư vấn học đường. Toàn bộ số tiền thu được của dự án, nhóm bạn gửi thành ủy đề đóng góp vào công tác thiện nguyện. Hoạt động ngoại khóa giúp nam sinh học thêm được nhiều kỹ năng quan trọng khác như giao tiếp, làm việc nhóm, lên kế hoạch truyền thông, những điều mà sách vở không dạy.

Sau khi trải nghiệm môi trường đại học, Kiến Minh càng cảm nhận rõ vai trò của việc tự học. Ngoài tiếp thu kiến thức trên lớp, nam sinh đang xây dựng nhiều kế hoạch khác như tự học tiếng Trung. Việc khám phá những khả năng khác của bản thân tạo ra cho Kiến Minh động lực để phát triển các dự định mới trong tương lai.

“Em nghĩ tự học là bí kíp để làm được tất cả mọi thứ. Vì không phải lúc nào cũng sẽ có người thúc giục, bảo ban mình giống như lúc còn ngồi trên giảng đường. Việc học sẽ không chỉ dừng lại ở trung học hay đại học, nó là hành trình cả đời và tự học chính là hành trang quan trong nhất” - nam sinh chia sẻ thêm.