Triển lãm “thay hình đổi mặt” và những ký ức của Hà Nội xưa

Triển lãm “thay hình đổi mặt” và những ký ức của Hà Nội xưa

Những khu nhà tập thể là một trong những nét đẹp đặc trưng của Hà Nội từ xưa. Trải qua bao thăng trầm, tới nay, nhiểu  khu tập thể cũ ở Hà Nội đã được phá dỡ, xây dựng thành chung cư cao tầng. Tuy nhiên những khu nhà tập thể ấy vẫn còn vẹn nguyên trong kí ức của nhiều người.

https://www.youtube.com/watch?v=DKOg7XNg-oQ

Video về triển lãm “thay hình đổi mặt”

Từng là biểu tượng cho không gian xã hội mới, nhà tập thể là một trang quan trọng trong lịch sử nhà ở của Việt Nam. Những biến tấu của nhà tập thể bột phát từ người cư ngụ nhằm đáp ứng nhu cầu của mình là minh chứng của “cái khó ló cái khôn”. Nó là kỳ tích của khả năng thích ứng và xoay sở của người Việt. 

Liệu chúng ta đã thực sự trông thấy, nhìn ngắm và chiêm nghiệm về nó trước khi những tòa nhà có nguy cơ bị xóa sổ vĩnh viễn? Với triển lãm “Thay hình đổi mặt”, Nguyễn Thế Sơn và Trần Hậu Yên Thế  đã ghi lại nét thơ của những khu nhà tập thể. Lưu lại như một tài liệu về nơi ở và một phong cách sống đang dần biến mất của người thành thị, và lưu giữ lại một kỷ niệm đẹp về một Hà Nội rất xưa, giản dị mà đẹp lạ thường.

Một tác phẩm trong buổi triển lãm

Đến với buổi triển lãm có đông đảo các khán giả từ già đến trẻ đến để chiêm nghiệm về một nét đẹp xưa cổ kính của Hà Nội. Cũng có những người đến để cảm nhận lại những kỷ niệm một thời. Đó có thể là hình ảnh về tuổi thơ gắn liền với khu tập thể cũ, với những bức tường vàng, cầu thang nhỏ hẹp ... 

Chị Như - một khán giả chia sẻ: “Chị thấy như là về nhà của mình ấy. Nếu mà ai đã tứng sống qua cái thời đấy rồi ấy thì chỉ cần một vài cái hình ảnh thôi ấy là họ cũng nhớ lại rất nhiều những kí ức ngày xưa, từ khi còn bé. Nhà tập thể thì khác các khu chung cư bây giờ nhiều về tiện nghi, rồi mọi người sống với nhau chan hòa hơn, hàng xóm họ quan tâm đến nhau hơn. Ngày xưa bọn chị ở đấy thì vui lắm, trẻ con rất là vui, buổi trưa bố mẹ đi làm hết nên toàn đóng cửa xong rồi trốn đi nhặt lá, nhặt hoa. Nói chung là nhiều trò chơi vui mà tự nghĩ ra chứ không như trẻ con bây giờ”. 

Triển lãm thu hút đông đảo sự quan tâm

Cũng có rất nhiều du khách người nước nài đến với buổi triển lãm, chị Justỉne, một du khách đến từ Hong Kong rất hào hứng chia sẻ: “Tôi chưa từng thấy triển lãm nào như thế này, nó rất thú vị. Tôi rất thích các màu sắc. Tôi vốn là người Australia, ở nước tôi thì không có nhà như thế này. Những khu chung cư này nhà rất hẹp, nhỏ, rất khác biệt với Australia. Tôi thấy có rất nhiều màu sắc, hơi hỗn độn một chút. Tôi thấy thật sự rất thú vị và khác biệt với những gì tôi từng trải nghiệm. Những tòa nhà này được xây dựng với những chất liệu khác nhau, rất hay”.

Tác giả của buổi triển lãm, anh Nguyễn Thế Sơn sử dụng thủ pháp “nhiếp ảnh phù điêu” do chính anh sáng tạo nên, để thể hiện con người đã làm gì khiến các khu tập thể thay hình đổi mặt. Ở Hà Nội, việc mỗi nhà tập thể cơi nới thêm không còn lạ, người ta ̣i điều đó là “làm chuồng cọp”. Thoạt tiên, những chuồng cọp xuất hiện chỉ là chỗ phơi quần áo, chỗ để đồ đạc, nhưng về sau dường như người dân lại càng tận dụng nó một triệt để hơn. Bởi vậy mà những khu tập thể như được “đeo ba lô” thêm vậy.

Với Trần Hậu Yên Thế, lại hướng tới hình hài nguyên thủy của các khu tập thể. Đó là những mẫu hình xây dựng hạnh phúc mà nhiều cán bộ hồi năm 1980 hướng tới. Yên Thế đã tái hiện lại chi tiết bảng thiết kế ban đầu của từng tòa nhà dưới dạng  bảng chữ nổi để không chỉ người bình thường mà cả người khiếm thị cũng có thể cảm nhận được. Ý tưởng này đến với ông khi xem phim Hà Nội trong mắt ai. Trong đó, có cuộc sống của nghệ sĩ ghi ta mù Văn Vượng. Ông sống trong khu nhà tập thể và hằng ngày vẫn hát, vẫn đàn.

Bảng thiết kế chi tiết khu chung cư bằng chữ nổi

Triển lãm đưa đến cho khán giả cái nhìn đa chiều về những thay đổi trên mặt tiền của những khu tập thể xuất hiện từ thời bao cấp với những bức ảnh đầy ắp kỷ niệm khó phai.  Triển lãm “Thay hình đổi mặt” kéo dài từ 23.9 - 5.11 tại Trung tâm văn hóa Pháp L'Espace, Hà Nội.

Vũ Trà My

Lại Thị Tuyến