Để lao động làng rèn Đa Sỹ tiếp cận an sinh xã hội

(Sóng trẻ) - Dù có thu nhập không thua kém công nhân khu công nghiệp, tỷ lệ người lao động tại làng rèn Đa Sỹ (phường Kiến Hưng, Hà Nội) tham gia bảo hiểm an sinh vẫn còn ở mức hạn chế. 

Chưa “mặn mà” với bảo hiểm

Nghề rèn truyền thống của làng Đa Sỹ có lịch sử hơn 500 năm. Lao động trong làng chủ yếu tham gia sản xuất dao kéo, cung ứng cho thị trường trong nước và xuất khẩu. Dù sản xuất phát triển và thu nhập ổn định, phần lớn lao động tại Đa Sỹ vẫn chưa “mặn mà” với việc tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) và bảo hiểm tai nạn lao động (BH TNLĐ).

Anh Lê Ngọc Lâm (43 tuổi), người có nhiều năm gắn bó với nghề rèn, chia sẻ rằng đây là công việc nặng nhọc, quanh năm người lao động làm việc trong môi trường đặc quánh khói bụi và mùi than. “Nghề nào cũng ảnh hưởng đến sức khỏe, nhưng rèn vất vả hơn vì mức độ ô nhiễm cao. Nhà tôi dùng lò gas, còn những hộ sử dụng lò than, hằng ngày phải làm việc trong khói bụi mịt mù, rất hại cho phổi và mắt”, anh chia sẻ.

Dù nhận thức được những nguy cơ ảnh hưởng tới sức khỏe, song khi được hỏi về việc sử dụng bảo hiểm, anh Lâm chỉ lắc đầu: “Cá nhân tôi không quá quan tâm tới các loại bảo hiểm. Thủ tục rườm rà, đi lại mất thời gian nên tôi cũng tự nhủ giữ gìn bản thân, được đến đâu hay đến đấy”.

Thực tế, tâm lý “ngại bảo hiểm” không chỉ của riêng anh Lâm mà là tình trạng chung của nhiều lao động tại làng rèn Đa Sỹ. Gắn bó cùng nghề rèn hơn 40 năm, bà Đỗ Thị Tuyến (60 tuổi) chia sẻ bản thân từng gặp tai nạn lao động nhưng không nghĩ đến việc được hỗ trợ chi phí.

“Nhiều năm trước, tôi bị bỏng khi đang làm việc và phải vào viện điều trị. Lúc đó, tôi chỉ lo chạy chữa cho khỏi chứ không quan tâm nhiều đến chế độ hỗ trợ”, bà Tuyến kể lại. Bà cho biết, bản thân có đăng ký chung một gói bảo hiểm nhân thọ cho cả gia đình, nhưng chủ yếu để dùng khi ốm đau, còn bà chưa từng tìm hiểu về BH TNLĐ.

Loay hoay gỡ rối cho lao động

Thống kê của Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam năm 2024 cho biết, trên toàn quốc đã xảy ra 8.286 vụ tai nạn lao động (tăng 892 vụ, tương đương 12,1%) làm 8.472 người bị nạn, trong đó có 675 vụ tai nạn chết người, làm 727 thiệt mạng.

Theo ông Hoàng Quốc Chính, Chủ tịch Hiệp hội làng nghề rèn Đa Sỹ, hiện nay có hơn 1.100 lao động tự do đang sinh sống và làm việc làng, chủ yếu là thợ rèn và lao động thủ công với mức thu nhập ổn định. Tuy nhiên, tỷ lệ người tham gia BHXH tự nguyện và BH TNLĐ tự nguyện vẫn rất hạn chế. 

“Phần lớn lao động đều làm việc theo hộ gia đình, không ký hợp đồng nên chưa có điều kiện tiếp cận chính sách an sinh. Khi rủi ro xảy ra, họ hầu như phải tự lo toàn bộ chi phí điều trị”, ông Chính chia sẻ.

Ông Chính cho biết thêm, Hội đang cố gắng kết hợp cùng cơ quan địa phương làm công tác tuyên truyền, vận động người lao động tham gia các loại hình bảo hiểm, nhất là BHXH tự nguyện và BH TNLĐ tự nguyện. Tuy nhiên, hiệu quả vẫn chưa cao do phần lớn người dân còn e ngại về các thủ tục và mức đóng chi phí.

Chia sẻ về vấn đề này, TS. Nguyễn Thị Tuyết Minh, giảng viên Học viện Báo chí và Tuyên truyền cho rằng, nguyên nhân cốt lõi nằm ở việc chính sách BHXH tự nguyện hiện nay chưa đủ hấp dẫn đối với lao động phi chính thức. Bên cạnh đó, yếu tố tài chính và nhận thức cũng là rào cản. 

“Phần lớn lao động phi chính thức có thu nhập thấp, bấp bênh nên thường ưu tiên chi tiêu cho nhu cầu trước mắt như ăn ở, nuôi con hơn là đóng BHXH cho tương lai. Mặc dù Nhà nước đã có chính sách hỗ trợ một phần mức đóng, song mức hỗ trợ này chưa tạo được cú hích đáng kể khuyến khích người dân tham gia”, TS. Nguyễn Thị Tuyết Minh nhận định.