Làng cổ Đường Lâm: Kiến trúc quen thuộc mà độc đáo

2016-03-04 18:26:55

(Sóng trẻ) - Du khách đến Đường Lâm như được bước vào một “bảo tàng sống” đang lưu giữ đặc trưng của kiến trúc và lối sống vùng nông thôn Bắc Bộ. Cùng với những giá trị văn hóa của làng cổ Việt Nam, là “cái hồn” của Đường Lâm – những công trình xây bằng đá ong hàng trăm năm tuổi.

Cổng làng Đường Lâm nằm dưới bóng cây đa đã 300 năm tuổi, hai cánh cổng đã bạc màu sương gió. Cổng cùng với lũy tre xanh bao bọc, trở thành bức tường thành bảo vệ làng.

Qua cổng làng là con đường lát gạch nghiêng hình mu rùa. Do tận dụng tốt độ dốc cho nên đường làng tương đối sạch sẽ và thoáng đãng.

Bước vào Đường Lâm du khách sẽ thấy một hệ thống đường ngang, ngõ tắt như xương cá mà trục đường làng chính là xương sống. Nét kiến trúc độc đáo này giúp đề phòng trộm cướp, còn người dân Đường Lâm mở cổng ra là gặp ngõ, qua ngõ là gặp đường làng, đi hướng nào cũng về được nhà.

Ngõ nhỏ đi giữa những bức tường đá ong rêu phong. Không khí trong làng khá tĩnh lặng, khiến du khách không khỏi hoài niệm về một thời đã qua.

Cổng nhà ở cũng được xây bằng đá ong, liên kết bằng vữa vôi trộn với mật mía và muối, bền lâu mặc cho hàng trăm năm trôi qua. Cánh cổng được làm bằng tre nứa hay gỗ xoan, nhà nào có điều kiện thì làm bằng gỗ tứ thiết (đinh, lim, sến, táu)

Trên cổng thiết kế một cái then đơn giản, để người nài có thể mở được cửa nếu bên trong không chốt.

Nhà được bố trí năm gian hoặc ba gian hai chái và có hiên rộng. Hiên được che bởi một cái mành đan bằng tre có thể tháo lắp dễ dàng giúp ngăn gió lạnh về mùa đông, che bớt cái nắng gay gắt, chói chang về mùa hè. Trên hiên thường đặt một cái sập, mà theo lời bà Hà Thị Điền thì đó là chỗ để người nhà nằm nghỉ hay cánh đàn ông ngồi uống rượu, chơi cờ.

Bên cạnh nhà chính có nhà phụ, nhà chính là nơi ở, nơi thờ cúng tổ tiên, ông bà, nơi tiếp khách. Gắn liền với đó là các bộ hoành phi, câu đối, tranh ảnh cổ, các bộ đồ thờ, bộ trường kỷ. Hai chái nhà thường được xây kín, không mở cửa sổ, là nơi để đồ, hoặc dành làm chỗ ngủ cho đàn bà con gái. Nhà phụ là bếp, kho, có nhà còn có khu chăn nuôi, sân giếng. Nhà chính, nhà phụ thường bố cục theo hình chữ L, ôm lấy khoảng sân rộng.

Kiến trúc mái nhà được tạo thành đường cong giống như lưng con lợn ỉn Bắc Bộ, nhưng vững chắc. Ngói được lợp giống vây cá, các lớp ghép khít vào nhau, tránh mưa dột. Hai bên mái được thường được trang trí hình long, ly, quy, phụng.

Bậu cửa nhà cổ thường rất cao theo quan niệm xây dựng trước đây, nếu người đi không quen có thể bị vấp ngã.

Trần nhà được chống đỡ, gia cố bằng các cột trụ, thanh xà bằng gỗ tốt. Chỗ đầu câu, vòm cửa được khắc hoa văn trang trí tỉ mỉ.

Bảo tồn làng cổ Đường Lâm không chỉ để biến nơi đây trở thành địa điểm thu hút khách du lịch, mà trên hết là giữ gìn kiến trúc làng quê Việt Nam, một giá trị văn hóa quý giá của dân tộc.

Mỹ Huyền, Hoàng Ngân, Lê Oanh, Diệu Thanh