Mô hình xử lý nước thải tuần hoàn - giải pháp "3 trong 1"

(Sóng trẻ) - Trong bối cảnh ô nhiễm nguồn nước đang trở thành vấn nạn toàn cầu, mô hình xử lý nước thải khép kín của Tập đoàn TH tại Nghĩa Đàn (tỉnh Nghệ An) đã mở ra hướng đi bền vững: bảo vệ sức khỏe cộng đồng, tối ưu chi phí sản xuất và tái tạo tài nguyên nước.

Khi nước thải trở về làm nguồn sống

Nước thải chưa xử lý là mối nguy tiềm tàng cho sức khỏe và môi trường. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), năm 2009, có tới 1,8 triệu ca tử vong do tiêu chảy liên quan đến nguồn nước ô nhiễm, trong đó trẻ em dưới 5 tuổi chiếm 50%. Các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn E. coli, virus viêm gan A, ký sinh trùng Giardia… thường xuất hiện trong nước thải không qua xử lý. Kim loại nặng như asen tích tụ trong nước ngầm được cho là gây ra 900.000 ca ung thư mỗi năm tại Bangladesh.

Tại Việt Nam, vấn đề này cũng đang ở mức báo động. Theo thống kê của Bộ Tài nguyên và Môi trường, hơn 60% làng nghề không có hệ thống xử lý nước thải. Trường hợp xã Đông Lỗ (Hà Nội) là ví dụ điển hình: 78% mẫu nước tưới tiêu vượt ngưỡng asen, gây thiệt hại mùa màng và ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân. “Chúng ta đang trả giá quá đắt cho sự thiếu hiểu biết về tầm quan trọng của nước sạch”, TS. Nguyễn Thị Hà - chuyên gia môi trường đưa ra cảnh báo.

Không phải tự nhiên mà doanh nhân Thái Hương (Chủ tịch Hội đồng Chiến lược Tập đoàn TH) bỏ ra hơn 138 tỷ đồng để xây dựng hệ thống xử lý nước thải đầu tiên và duy nhất tại Đông Nam Á, tính đến thời điểm hiện tại. Với triết lý "không đánh đổi môi trường lấy lợi nhuận", Tập đoàn TH đã kiến tạo mô hình tuần hoàn độc đáo: Trang trại TH xử lý lượng nước thải đủ để đầy 2 bể bơi tiêu chuẩn Olympic (4.500 m³) mỗi ngày từ chuồng trại và nhà máy.

Nước thải sẽ đi qua 4 giai đoạn: Bể lắng cặn (loại bỏ 90% chất rắn), bể sinh học (vi khuẩn phân hủy chất hữu cơ), bể khử trùng UV (tiêu diệt 99,9% vi sinh), và hồ thực vật (lọc tự nhiên). Sau 21 ngày, nước đạt chuẩn QCVN 40:2011 loại A.

Cuối quy trình xử lý, dòng nước thải tại trang trại TH trở thành nguồn nước sạch, không màu, không mùi, đạt tiêu chuẩn loại A và được tái sử dụng hoàn toàn cho các hoạt động nông nghiệp và chăn nuôi. Mỗi ngày, nguồn nước đó được dùng để tưới 200 ha đồng cỏ, cung cấp cho 70.000 con bò sữa, nuôi cá và bổ sung vào các hồ dự trữ nước của địa phương.

Hệ thống xử lý hiện đại giúp giảm tới 95% lượng nitơ, 85% phốt pho, đồng thời ngăn chặn 12 tấn chất ô nhiễm thải ra môi trường mỗi tháng. Nhờ đó, trong suốt năm 2023, không có ca bệnh nào liên quan đến nước tưới được ghi nhận trong số 1.200 công nhân làm việc tại trang trại.

Giữ nước sạch - trách nhiệm không của riêng ai

Trong buổi gặp gỡ với kỹ sư Phạm Vinh Sơn, người chịu trách nhiệm quản lý hệ thống xử lý nước thải tại trang trại TH. Anh cho biết, mỗi giờ, hệ thống cảm biến tự động của trang trại tiến hành giám sát và đo lường 13 chỉ số chất lượng nước nhằm đảm bảo toàn bộ quy trình xử lý nước thải luôn nằm trong ngưỡng an toàn. Khi bất kỳ chỉ số nào vượt ngưỡng cho phép, hệ thống sẽ ngay lập tức phát tín hiệu cảnh báo để kỹ thuật viên can thiệp kịp thời.

“Máy móc có thể đo lường hàng chục chỉ số mỗi giờ, nhưng thứ mà không một thiết bị nào đo được chính là ý thức của người xả thải. Nếu cộng đồng vẫn vô tư xả dầu thải, thuốc trừ sâu hay rác thải độc hại xuống kênh rạch, thì dù hệ thống xử lý có hiện đại đến đâu cũng không thể làm sạch được”, kỹ sư Phạm Vinh Sơn bày tỏ.

Nước không chọn ranh giới địa lý. Nước chảy xuyên quốc gia, xuyên làng, xuyên cộng đồng. Vì vậy, giữ gìn nguồn nước sạch không thể là trách nhiệm đơn lẻ của một doanh nghiệp hay một cá nhân, mà cần là một hành động tập thể. 

Thực tế cho thấy, trong khi nhiều doanh nghiệp còn coi xử lý nước thải là gánh nặng chi phí, thì Tập đoàn TH đã lựa chọn một hướng đi khác: Biến thách thức thành cơ hội kinh doanh xanh, hướng tới phát triển bền vững. Bài học rút ra từ mô hình của TH không chỉ nằm ở giải pháp công nghệ hiện đại, mà còn ở tầm nhìn dài hạn khi doanh nghiệp sẵn sàng đầu tư cho những giá trị không thể đo đếm bằng lợi nhuận ngắn hạn.

Tuy nhiên, vẫn còn đó một khoảng cách lớn giữa những mô hình tiên tiến như TH và thực trạng xả thải bừa bãi ở nhiều địa phương trên cả nước. Câu hỏi đặt ra là: Liệu đã đến lúc cần một cơ chế đủ mạnh để nhân rộng các mô hình xanh và hiệu quả? Và quan trọng hơn, bao giờ ý thức gìn giữ nguồn nước mới thực sự trở thành một phần trong văn hóa ứng xử của mỗi người dân, mỗi doanh nghiệp như một điều tất yếu của phát triển bền vững?