Những làn khói “vô tư”

(Sóng trẻ) - Mặc dù đã chính thức bị cấm từ năm 2025 tại Việt Nam, thế nhưng không quá khó để bắt gặp hình ảnh một số cá nhân vẫn sử dụng thuốc lá điện tử (thuốc lá nung nóng). Điều này đặt ra câu hỏi: Liệu họ đang thực sự không biết về hành vi vi phạm của mình hay cố tình bất chấp pháp luật?

Ngày 30/11/2024, Nghị quyết số 173/2024/QH15 đã được Quốc hội ban hành tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV. Nội dung Nghị quyết nêu rõ: "Quốc hội thống nhất cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện, gây tác hại cho sức khỏe con người từ năm 2025, bảo đảm sức khỏe cộng đồng, trật tự, an toàn xã hội; giao Chính phủ tổ chức thực hiện cụ thể. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân, đặc biệt là đối với thanh niên, thiếu niên về tác hại của rượu, bia, thuốc lá, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện, gây tác hại cho sức khỏe con người".

Sau khoảng 10 tháng kể từ khi Nghị quyết có hiệu lực, có thể thấy rõ dấu hiệu tích cực trong công cuộc cấm triệt để thuốc lá điện tử.

Công tác kiểm tra, xử lí vi phạm về các hành vi mua bán, sản xuất, chứa chấp và vận chuyển thứ hàng cấm này được đẩy mạnh. Thị trường nội địa được tăng cường quản lý, kiểm tra và xử lý nghiêm các đường dây, tổ chức, cá nhân sản xuất, buôn bán, tàng trữ, vận chuyển thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng….

Tuy nhiên, len lỏi trong đời sống thường ngày, đặc biệt ở những nơi tập trung nhiều thanh thiếu niên như các trường đại học, quán cafe, các phòng tập thể hình, phòng billiards,... vẫn xuất hiện những làn khói “vô tư”. 

Đáng lo ngại hơn, một thanh niên khoảng 19 tuổi sau khi được hỏi thì nhanh chóng đáp rằng: ”Có thấy ai phạt gì đâu”. Có thể thấy được rằng, câu trả lời đó đã phản ánh suy nghĩ chủ quan khiến hiện tượng sử dụng thuốc lá điện tử vẫn còn tồn tại.

Vào tháng 3 năm 2025, trên nền tảng mạng xã hội Threads xuất hiện một bài đăng bày tỏ sự "không thoải mái" của một bạn trẻ về việc những người ở gần họ vẫn ngang nhiên sử dụng thuốc lá điện tử dù đã bị cấm. 

Bài đăng lên xu hướng, rất nhiều ý kiến đồng tình với người viết. Thế nhưng, ngược lại những sự đồng cảm đó, nổi cộm lên là hàng loạt những bình luận chỉ trích người viết bài. 

"Việc nhà bạn à?", "Giỏi thì báo công an đi", "Đăng lên đây không giải quyết được gì đâu", "Đừng xía vào chuyện người khác", đó là vài trong số nhiều phản hồi xuất hiện dưới bài viết... Thật đáng lo ngại khi một bộ phận người dùng mạng xã hội có thái độ bài xích đối với một công dân bày tỏ quan điểm lên án việc sử dụng thuốc lá điện tử.

Về mức độ ảnh hưởng của thuốc lá điện tử, trả lời phỏng vấn, Tiến sĩ Angela Pratt, Trưởng Đại diện WHO Việt Nam cho biết: "Lý do về sức khỏe để cấm là rất rõ ràng. Thuốc lá điện tử chứa nicotine và các hóa chất độc hại khác có thể gây hại cho sức khỏe tim mạch và sức khỏe đường hô hấp".

Nicotine gây ra những nguy cơ sức khỏe đặc biệt cho trẻ em, thanh thiếu niên và phụ nữ mang thai. Thuốc lá điện tử khiến người dùng tiếp xúc với khói toả có chứa nhiều chất độc hại, bao gồm cả các hóa chất gây ung thư - bà Angela Pratt nhấn mạnh thêm.

Bên cạnh đó, Trưởng đại diện WHO Việt Nam cũng khuyến nghị Chính phủ tăng cường các nỗ lực giám sát và thực thi, bao gồm đảm bảo ban hành nghị định quy định mức xử phạt đối với hành vi vi phạm lệnh cấm; tổ chức các đoàn giám sát và thực thi thường xuyên, bao gồm các chế tài nghiêm khắc đối với các vi phạm. Để có hiệu quả, việc thực thi đòi hỏi nỗ lực đa ngành, trong cả môi trường thực và trên không gian mạng.

Dù thuốc lá điện tử đã bị cấm, tình trạng sử dụng vẫn tiếp diễn với nhiều hệ lụy đáng lo ngại. Để giải quyết triệt để vấn đề, bên cạnh các cơ quan, bộ ngành liên quan đang xây dựng chế tài xử phạt, nhận thức của mỗi người dân là một trong những yếu tố quan trọng nhất. Chỉ có sự chung tay của toàn xã hội mới ngăn chặn hiệu quả làn sóng thuốc lá điện tử trong giới trẻ và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Mỗi cá nhân cần nhận thức được hành vi sử dụng thuốc lá điện tử không chỉ ảnh hưởng trực tiếp tới môi trường sống chung mà còn là hành động vi phạm pháp luật.