Tiktok – miền đất màu mỡ cho những nội dung lệch lạc

(Sóng trẻ)- Khoe thân, cố súy cho những tư tưởng sai lệch, “sex joke” v.v..., những nội dung video phản cảm này đang xuất hiện ngày một nhiều trên mạng xã hội Tiktok.

Tiktok là nền tảng sản xuất video ngắn xuất phát từ Trung Quốc. Sau khi du nhập vào Việt Nam, nó đã tạo nên sức hút rất lớn với giới trẻ. Họ có thể dành thời gian từ 50 phút cho đến 1 tiếng, hay thậm chí là vài giờ đồng hồ để xem các video xu hướng. Lợi dụng điều này, một số Tiktoker đã “sáng tạo” ra những nội dung độc hại, cổ suý tư tưởng lêch lạc chỉ nhằm mục đích câu view, câu tương tác. 

Đa dạng chiêu trò câu view

Dạo một vòng Tiktok, dễ dàng nhận thấy nền tảng này tràn ngập những video nhảy múa với trang phục hở hang, động tác gợi cảm. Nhiều video “nhúng” những ca khúc với ngôn ngữ dung tục, gây kích động để làm nhạc nền. Một số video dạng này thậm chí đã leo lên trở thành xu hướng mới, có hiệu ứng lan toà mạnh mẽ đến cộng đồng người xem Tiktok.

Trend (xu hướng) phản cảm phổ biến trong thời gian này là sử dụng những ca khúc có câu từ dung tục làm nhạc nền. Những ca khúc này đệm câu chửi, thậm chí đề cập thẳng vấn đề riêng tư nhạy cảm như chuyện giường chiếu khiến người nghe cảm thấy phẫn nộ và xấu hổ. Đơn cử ca khúc có tên “Cypher nhà làm” với lyrics “tao ký ngực fan 2k3, hai em tây”, “dùng 3g xem s*x” thêm một chút hiệu ứng bắt tai lan tràn trong những video khoe “tâm hồn to và tròn” của các cô gái trẻ.

Tiếp đến là loạt video với nội dung “study hack” gây nhiều tranh cãi trong cộng đồng người xem Tiktok. Những video này tập trung vào chỉ dẫn những “mánh lới” trong học tập và sinh hoạt hàng ngày. Chẳng hạn, 2 Tiktoker trẻ có lượng người theo dõi lớn là H.P.C và T.C  đã làm những video tips “mách nước”  giúp học sinh, sinh viên có thể gian lận trong thi cử, lách đạo văn. Sự lan toả của những clip dạng này khiến nhiều người không khỏi lo lắng về những hệ luỵ đối với công tác dạy và học của nhà trường.

Một trào lưu phản cảm đáng bị lên án hiện đang nở rộ trên mạng xã hội này là phơi bày chuyện hẹn hò lén lút với người đã có gia đình. Mô tuýp quen thuộc của những clip này là ghi lại một buổi hẹn hò, gặp gỡ với bạn bè nhưng caption kiểu “Quen em trên mạng, tôi đi 300km để gặp em, em thì trốn chồng để gặp tôi. Gặp lần đầu mà em đòi hỏi nhiều quá”, “Tôi trốn vợ đi gặp em mà được vài phút chồng em lại gọi về” hay “Anh ấy trốn vợ cùng mình đi du lịch, chờ 4 tiếng đồng hồ cuối cùng anh cùng tới. Yêu lén lút thật đau khổ, có ai hiểu cho tui không” đã khiến người xem thực sự choáng váng. Ngoại tình là hành vi đáng lên án dù ở bất cứ xã hội nào,. Vì vậy, dù không biết liệu những câu nói kia là thật hay chỉ là chiêu trò câu like, nhưng việc tự công khai cho mình là “Tuesday” đã gây ra ức chế rất lớn đối với những người theo dõi.

Ngoài ra, các video chứa nội dung body shaming, nữ quyền, bình đẳng một phía, chuyện 18+,v..v được nhiều bạn trẻ sử dụng như một phương thức câu view đã góp phần tạo nên những trào lưu gây “nhức mắt”, ức chế trên mạng xã hội. Người dùng TikTok ở nhiều độ tuổi khác nhau và đa số còn rất trẻ và dễ bị tác động bởi những gì được trực tiếp chứng kiến. Do đó, nếu không có giải pháp để kiểm soát các nội dung độc hại này, tư tưởng và lối sống của giới trẻ - những người trực tiếp xem video sẽ có hệ lụy khôn lường.

Lan tràn do đâu?

Số lượng người xem đạt mốc hàng triệu người, nguồn thu nhập khủng lên tới hàng trăm triệu đồng từ quảng cáo và hợp tác thương mại đã kích thích các Tiktoker bất chấp để chạy đua, đưa những nội dung ăn khách lên mạng xã hội. Việc bắt kịp xu hướng nhanh sẽ giúp họ sớm có được lượng người tương tác và lượt like lớn và biến mình thành “những kẻ hợp thời”. Xuất phát từ những mong muốn đó, các bạn trẻ hầu như dành thời gian chỉ để sản xuất những video có nội dung phản cảm, dễ tác động mạnh đến sự hiếu kỳ của người xem.

Một lý do dễ dàng nhận thấy đó là Tiktok hiện sở hữu một lượng người dùng “khủng” ở Việt Nam. Theo ông Nguyễn Lâm Thành, Giám đốc chính sách của TikTok tại Việt Nam, tính đến cuối tháng 3/2020, nền tảng này đã có 12 triệu người dùng thường xuyên đăng ký. Tiktok ước tính mỗi người Việt Nam trung bình sử dụng 30-45’ để vào nền tảng này mỗi ngày. Hãy tưởng tượng, một video được sản xuất, cùng một khoảng thời gian sẽ có vài triệu người cùng tương tác thì mức độ phủ sóng của video đó là điều không cần bàn cãi.

Một trong những nguyên nhân dẫn đến việc các video này vẫn xuất hiện tràn lan là do khâu xử lý và kiểm duyệt còn lỏng lẻo. Theo kinh nghiệm của tutorials (người chỉ dẫn) về mẹo tăng view nhanh nhất thì ở TikTok, những video đầu của trang cá nhân quyết định rất lớn về chỉ số tương tác. Nếu người dùng muốn “lách luật”, thoát khỏi cuộc kiểm duyệt dễ dàng, chỉ cần vào ngoặc kép ngôn từ nhạy cảm hoặc đính kèm hashtag “just for fun”. Cũng giống như Youtube, công việc quản lý nội dung cũng như thanh lọc những chủ kênh sở hữu video phản cảm vẫn chưa được tiến hành nghiêm túc và sát sao, dẫn đến việc dòng chảy content bẩn vẫn không có dấu hiệu thuyên giảm.

Giúp người trẻ chọn lọc như thế nào?

Ý thức được những nội dung nhảm nhí, độc hại có tác động tiêu cực đến nhận thức và hành vi, nhiều người dùng đã tự bảo vệ chính mình bằng việc report (báo cáo), chặn nội dung vi phạm Tiêu chuẩn Cộng đồng của Tiktok. Nhưng phải nhận thấy rằng, khả năng tự bảo vệ của người dùng không cao và nếu có, phần lớn bắt nguồn từ sự quan tâm, định hướng và giáo dục từ gia đình và nhà trường. 

Đưa ra quan điểm về việc bảo vệ người trẻ một cách tốt nhất, chị Lê Việt Trinh - Co-founder Dự án chăm sóc sức khỏe thân-tâm-trí Home and Fate cho rằng những giải pháp ngăn cấm hiện đang không chứng tỏ được hiệu quả. Bởi ở độ tuổi mới lớn, một khi thích và muốn, họ sẽ làm bằng được.

Chị cũng đồng tình với việc gia đình, nhà trường và bạn bè là nhân tố quan trọng trong việc xây dựng ý thức chủ động bảo vệ bản thân ở người trẻ tuổi thông qua hoạt động nhắc nhở, phân tích, làm gương để các bạn trẻ thấu hiểu mặt lợi hại của vấn đề. “Người trẻ họ làm vậy vì họ thiếu ý thức, nhưng người bên cạnh họ mà không hiểu tác hại, thiếu sự tìm hiểu, không có quan điểm giáo dục rõ ràng thì cũng không thể dạy họ được. Cái chúng ta cần làm là giúp GenZ có cái nhìn đầy đủ để biết nghĩ và biết nhìn nhận hơn”.

Tiktok là mảnh đất màu mỡ cho truyền thông, kinh doanh và các lĩnh vực khác. Tuy nhiên, nó cũng chính là con dao hai lưỡi. Nếu không biết cách sử dụng, mảnh đất đó có thể biến thành bãi rác khổng lồ bất cứ khi nào. Sử dụng và xem có chọn lọc chính là cách mà người dùng Tiktok cần phải hướng đến để có thể bài trừ những nội dung biến tướng, mang lại một cộng đồng Tiktok tại Việt Nam văn minh hơn.

Quan điểm của bạn đọc về những chiêu trò trong cách sáng tạo nội dung của giới trẻ hiện nay như thế nào ?

Quý độc giả có thể tham gia bình luận trực tiếp, hoặc đóng góp ý kiến ý kiến của mình qua địa chỉ: [email protected]!