Hang Quân Y - Bệnh viện dã chiến độc đáo trên đảo Cát Bà

(Sóng trẻ) - Nằm sâu trong lòng núi đá vôi thuộc quần đảo Cát Bà, Hang Quân Y là một trong những công trình quân sự đặc biệt của Quân đội nhân dân Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. Sau hơn nửa thế kỷ, Hang Quân Y vẫn được gìn giữ gần như nguyên vẹn, thể hiện ý chí kiên cường và sáng tạo của quân và dân Việt Nam trong công cuộc bảo vệ Tổ quốc.

Kiến trúc quân sự độc đáo giữa lòng núi đá

Hang Quân Y nằm tại thôn Hải Sơn (tên cũ là Khe Sâu), đặc khu Cát Hải, TP. Hải Phòng, cách trung tâm Cát Bà khoảng 7 km, nằm trên trục đường xuyên đảo. Những năm đầu thập niên 1960, khi cuộc kháng chiến chống Mỹ bước vào giai đoạn ác liệt, vùng biển Hải Phòng, Quảng Ninh thường xuyên bị máy bay Mỹ đánh phá. Cát Bà trở thành địa bàn trọng yếu trong hệ thống phòng thủ ven biển miền Bắc. Trước yêu cầu bảo đảm công tác quân y, hậu cần trong điều kiện chiến đấu khốc liệt, Bộ Quốc phòng đã quyết định xây dựng bệnh viện dã chiến ngay trên đảo, ẩn mình trong hang đá.

Khi hoàn thành, Hang Quân Y trở thành tuyến cứu chữa thương binh quan trọng của khu vực Đông Bắc, đồng thời là địa điểm tiếp nhận, điều trị và phục hồi sức khỏe cho bộ đội Hải quân, Công an vũ trang, dân quân tự vệ trên các đảo và vùng ven biển.

Công trình được xây dựng khép kín, nằm trọn trong hang động tự nhiên, chiều dài giữa hai động khoảng 200m, được thiết kế có cửa trước hướng Tây, cửa sau quay về hướng Đông. Qua 3 lớp cửa dày đặc là bệnh viện gồm 3 tầng, trong đó tầng 1 là khu chính với 14 phòng chức năng như phòng mổ, phòng chờ và phòng thuốc; tầng 2 là rạp chiếu phim và phòng tập, kiểm tra thể lực. 

Trên trần hang vẫn còn nguyên hệ thống móc sắt, nơi từng treo đèn dầu hoặc giá truyền dịch trong những ca phẫu thuật khẩn cấp. Phòng mổ được đặt sâu nhất trong hang, có ống dẫn khí và lỗ thông hơi ra ngoài để tránh ngạt. Đặc biệt, công trình có hệ thống thông gió và thoát hiểm được thiết kế rất khéo léo. Một đường hầm phụ ở cuối hang nối ra rừng, giúp bộ đội dễ dàng di chuyển khi cần rút lui hoặc tiếp tế. Ngoài cửa chính, còn có lối ra bí mật để vận chuyển thương binh và thuốc men trong điều kiện chiến đấu.

Trong thời gian hoạt động, bệnh viện đã tiếp nhận và điều trị hàng nghìn ca bệnh binh, trong đó có nhiều ca nặng từ các đơn vị hải quân và bộ đội phòng thủ ven biển. Nhờ khả năng bảo mật cao và địa hình an toàn, Hang Quân Y không chỉ đảm nhiệm vai trò cứu thương mà còn là nơi hội họp, chỉ huy tác chiến trong nhiều chiến dịch quan trọng.

Dấu ấn lịch sử 

Ngày nay, Hang Quân Y trở thành điểm đến du lịch hấp dẫn, là nơi nhắc nhớ về một thời hào hùng của dân tộc, góp phần giáo dục truyền thống yêu nước cho các thế hệ mai sau.

Theo anh Bùi Quang Vinh (Hướng dẫn viên du lịch tại Hang Quân Y) chia sẻ: “Lượng khách tham quan trong những năm gần đây tương đối ổn định, phần lớn là học sinh, sinh viên và du khách nước ngoài. Sức hút của nơi đây không chỉ đến từ kiến trúc độc đáo mà còn bởi cách tái hiện lịch sử sinh động, giúp người trẻ tiếp cận lịch sử một cách gần gũi, không chỉ thông qua sách vở”. 

Bạn Anh Dũng (21 tuổi, Thái Bình) bày tỏ cảm xúc: “Nhờ những mô hình tái hiện chân thực, tôi đã thực sự cảm nhận được sự khốc liệt của chiến tranh, nỗi đau đớn mà những người lính quả cảm đã phải chịu đựng. Ngay cả trong hoàn cảnh thiếu thốn, đau thương, các anh vẫn hiên ngang, kiên cường tiến về phía trước vì lý tưởng cao đẹp”.

Gần 6 thập kỷ trôi qua, Hang Quân Y vẫn đứng vững giữa rừng xanh Cát Bà như một chứng nhân lịch sử. Công trình không chỉ phản ánh trình độ, bản lĩnh và ý chí của người lính Việt Nam trong chiến tranh mà còn thể hiện tư duy sáng tạo trong nghệ thuật xây dựng công trình quân sự. Ngày nay, Hang Quân Y trở thành điểm đến du lịch hấp dẫn, là nơi nhắc nhớ về một thời hào hùng của dân tộc, góp phần giáo dục truyền thống yêu nước cho các thế hệ mai sau.