Khi sách giáo khoa còn quá nhiều "sạn"

2013-02-23 23:40:37

(Sóng Trẻ) - Cách đây không lâu, một tờ báo dành cho thiếu nhi đã lập một chuyên mục mang tên “Vui cười cùng SGK”, trong đó trình bày những lỗi sai của sách cải cách để thầy và trò cùng rút kinh nghiệm. Tuy nhiên, càng có nhiều trường hợp gây cười được sưu tầm, thì những người làm trong ngành giáo dục lại càng phải suy nghĩ. Vì đâu mà sai sót nhiều đến thế?

Từ những sai sót cơ bản về kiến thức

Sách giáo khoa được xem là tài liệu chính thống cung cấp kiến thức cơ bản dành cho học sinh bắt đầu từ bậc tiểu học. Hiển nhiên, kiến thức trong đó phải là nguồn tri thức chính xác nhất. Thế nhưng, sau bao năm cải cách “sai đâu sửa đó”, người ta vẫn tiếp tục nhặt được không ít những “hạt sạn” trong sách giáo khoa.

Trong bài “Sự cháy và sự oxi hóa chậm”, trang 97, SGK Hóa Học lớp 8 có câu.: “Trong nhà máy, người ta cấm không được chất giẻ lau máy có dính dầu mỡ thành đống để phòng sự tự bốc cháy”. Không biết là do hệ quả sai sót sách giáo khoa tiếng Việt từ thời của người biên soạn hay chỉ vì cẩu thả mà phần ghi chú trên viết thừa chữ “không đựơc”. Về nguyên tắc thì sách giáo khoa không thể mắc những sai sót dù là rất nhỏ như vậy.

Ở trường hợp trên, sai sót xảy ra đối với sách dành cho học sinh lớp 8. Đây là lứa tuổi mà học sinh đã phát triển tương đối và có khả năng phân biệt đúng – sai để tránh nhầm lẫn trong thực tiễn. Nhưng đối với học sinh tiểu học thì lại khác. Một khi thầy cô và sách đã nói thì các em đều coi đó là chân lý, là những điều không thể sai được.

Vì vậy mới có chuyện sách “Bài tập nâng cao từ và câu lớp 3″ dạy rằng, “thủ đô của Hoa Kỳ là New York”, cô giáo lấy đáp án của sách làm chuẩn, trừ điểm của những bạn trả lời đúng. Và thế là từ giờ phút ấy, các bé học sinh lớp ba ghi nhận một kiến thức sai căn bản, dẫu bố mẹ có đính chính lại thế nào con cũng không nghe, bởi đối với các em, “cô và sách nói mới đúng”.

Những sai sót như thế này có thể làm sai lệch hoàn toàn kiến thức của các em học sinh.

Trên một diễn đàn bàn về chủ đề này, có nhiều người cho rằng với những kiến thức sơ đẳng như vậy, chỉ cần lớn lên vài tuổi các bé sẽ biết phân biệt và quên ngay kiến thức sai. Nếu mọi việc chỉ đơn giản như thế, có lẽ chúng ta sẽ không bao giờ phải bật cười với những chuyện như một người chơi tham gia “Ai là triệu phú” dõng dạc trả lời “Chị Hai Năm Tấn quê ở Nam Định!”.

Cho đến hình ảnh minh họa cẩu thả

Sai sót này tuy không nghiêm trọng bằng nhầm lẫn về kiến thức, nhưng nó cho thấy sự vô trách nhiệm trong công tác giáo dục. Hình ảnh minh họa giúp cho bài học trở nên trực quan sinh động, giúp học sinh hiểu thêm về những điều mình đang học. Tuy nhiên, nếu những hình minh họa thiếu sót hoặc không đúng sẽ khiến các em hình dung sai về vấn đề

Ở trang 119 trong SGK tiếng Việt lớp 5, tập 1, vẽ anh Hạng A Cháng, một thanh niên người Mông khỏe mạnh, có tài cày ruộng. Nếu đọc bài và nhìn qua tranh, người đọc thường không nhận ra điều gì đặc biệt. Cho đến khi có một học sinh ở Lào Cai đã gửi thư phản ánh rằng “đây không phải là người Mông đang cày ruộng. Người Mông không quấn khăn mỏ rìu và dùng cày như trong sách vẽ”.

Cẩu thả trong hình ảnh minh họa sẽ khiến cho học sinh không thể hình dung được vấn đề

(ảnh minh họa).

Những sai sót về hình ảnh trong sách giáo khoa nhiều vô kể. Họa sĩ vẽ em bé đeo cặp đi học chỉ có một bên quai (Khoa học lớp 5 trang 14), hình ảnh công nhân khoan đá trong hầm mỏ đội mũ không cài dây, không đeo kính bảo hộ lao động (Tiếng Việt lớp 5 trang 85), học sinh đến trường đi giày chiếc nọ chiếc kia (Tiếng Anh 8 trang 13)… Đó là những hình ảnh rất dễ thấy trong phần minh họa của sách.

Cải cách sách giáo khoa: cần sửa từ những sai sót cơ bản nhất

Năm 2008, sau khi phát hành 95 triệu cuốn sách giáo khoa, NXB Giáo dục tiếp tục xuất bản bộ ba cuốn đính chính những sai sót cho SGK chỉ sau đó ít ngày. Khi ấy dư luận đã bức xúc đặt ra câu hỏi, sau một quá trình biên soạn và in ấn theo quy trình chặt chẽ, tại sao SGK vẫn có sai sót?

PGS – TS Hoàng Dũng, một trong những người tham gia biên soạn SGK đã phát biểu với báo chí rằng, “Nguyên nhân sâu xa của tình trạng này là bắt nguồn từ khâu tổ chức biên soạn chương trình. Việc triển khai gần như cùng lúc ba hội đồng biên soạn cho ba cấp học làm phát sinh những khiếm khuyết về tính hệ thống. Khi việc biên soạn SGK gần như hoàn tất, Bộ mới thành lập thêm một hội đồng để xem xét, xác định lại một chương trình chuẩn. Vì vậy những sai sót dù đã được sửa chữa đôi chút nhưng cũng chỉ là vá víu”.

Có lẽ trước khi hướng các phương pháp cải cách giáo dục, những chương trình “chuẩn” hay tiếp cận cách dạy học tiên tiến, Bộ giáo dục và đào tạo cần phải cung cấp cho các em học sinh những cuốn sách 100% đúng kiến thức, để niềm tin “cô và sách nói mới đúng” luôn được đặt đúng nơi.

Linh Chi, Quốc Dũng, Vân Anh, Trịnh Bồng, Phương Thảo
Lớp Báo mạng điện tử K.28
Học viện Báo chí và Tuyên truyền