Nhà báo Nguyễn Thị Khánh Hòa: “Nếu ngại thì không làm được báo”

(Sóng trẻ) - Bén duyên với báo chí dù không học đúng chuyên ngành, nhà báo Nguyễn Thị Khánh Hòa (báo Lao Động) đã chia sẻ về hành trình làm báo đặc biệt nhưng đầy cống hiến. Đồng thời, bà gửi gắm thông điệp “dám thử, dám sai” và tinh thần học tập tích lũy tới những người cầm bút tương lai.

PV: Khi còn là sinh viên học ngành ngôn ngữ, bà có từng nghĩ một ngày mình sẽ gắn bó với báo chí không?

Nhà báo Nguyễn Thị Khánh Hòa: Tôi là người có đam mê với ngôn ngữ, và thật sự khi đó cũng chưa nghĩ mình sẽ trở thành một nhà báo hay thư ký tòa soạn như bây giờ. Khi hoàn thành khóa học tiếng Pháp, tôi bắt đầu công việc là phiên dịch cho Trang tin điện tử VTC. 

Sau một khoảng thời gian, tôi dần dần tìm hiểu thêm về những mảng khác như Kinh tế, Xã hội, Môi trường và cũng cảm thấy thích hợp với nghề. Tính đến nay cũng đã gần 20 năm tôi gắn bó với công việc của một nhà báo/biên tập viên. 

PV: Nền tảng ngôn ngữ giúp ích cho bà như thế nào trong công việc?

Nhà báo Nguyễn Thị Khánh Hòa: Tôi không học báo nhưng tôi lại có những lợi thế kỹ năng từ phiên dịch. Khi tiến hành dịch một dự án bất kỳ, chủ đề hay một nhân vật thì tôi phải tìm hiểu về nó. Ví dụ, chủ đề sân khấu kịch, với những từ ngữ đặc thù, tôi phải tìm hiểu về nghệ thuật sân khấu, âm thanh ánh sáng, bố cục dàn dựng, sao để chuyển sang tiếng việt rõ ràng và đảm bảo ý nghĩa. Mỗi từ chuyên ngành đều gắn với khái niệm và ngữ cảnh phù hợp nên phải nắm rõ để khi viết báo sử dụng cho đúng, chỉ cần sai một từ có thể biến đổi nội dung của cả một bài.

PV: Bà có thể chia sẻ về những khó khăn trên con đường hoạt động báo chí của mình? 

Nhà báo Nguyễn Thị Khánh Hòa: Khi mới bắt đầu, tôi xem và tham khảo các trang tin nước ngoài rất nhiều, tôi đã bị “ngợp” vì có quá nhiều thông tin, không biết phải chọn và viết về chủ đề gì. Đặc biệt đối với tin quốc tế, mình nghĩ rằng cái này hay nhưng chưa chắc đó là thứ hấp dẫn bạn đọc. Có lẽ đây là khó khăn chung của hầu hết mảng đề tài vì mỗi ngày có nhiều vấn đề xảy ra, nhưng không xác định được sự kiện nào viết thành tin, vấn đề nào được bạn đọc quan tâm. 

Tôi luôn tự hỏi mình cần làm gì? Làm thế nào? Và tôi vẫn làm, sai thì sẽ làm lại, học từ chính những cái sai đó, góp ý từ cấp trên, đồng nghiệp cũng sẽ dần mở cho mình hướng đi phù hợp hơn. Chỉ cần không ngại hỏi, sẽ luôn có sự hướng dẫn, chỉ bảo từ mọi người xung quanh.

PV: Trong suốt quá trình làm nghề, đâu là bài viết hoặc tuyến bài khiến bà nhớ nhất, và vì sao?

Nhà báo Nguyễn Thị Khánh Hòa: Cách đây vài năm, tôi được đi thực tế ghi nhận hiện trường, phản biện chính sách in và có một tuyến bài phản ánh những lỗi về máy móc và phụ tùng của xe. Năm 2019, một hãng xe liên tục bị lỗi, ở cả ô tô và dòng xe phân khối lớn. Việc đưa ra lời xin lỗi tới khách hàng và thu hồi sản phẩm là vấn đề khá nhạy cảm với các hãng xe lớn. 

Tôi đã thực hiện những bài phản ánh dựa trên trải nghiệm từ chính bản thân và góp phần đưa văn hóa triệu hồi sản phẩm trở nên phổ biến hơn như bây giờ, phần nào giúp những người sử dụng xe đảm bảo an toàn và có trải nghiệm tốt khi sử dụng xe. Đó vừa là một trong những kỷ niệm đáng nhớ trong quá trình hoạt động làm báo, cũng vừa là khởi nguồn đam mê của tôi với xe cộ và thú vui xê dịch, khám phá.

PV: Ở vị trí Phó Tổng Thư ký Tòa soạn, công việc của bà thay đổi ra sao so với thời còn là phóng viên/ biên tập viên?

Nhà báo Nguyễn Thị Khánh Hòa: Tới năm 2018, ngoài biên tập viên, tôi được vào ban Thư ký Tòa soạn và giữ chức Phó Tổng Thư ký Báo Lao Động cách đây không lâu. Công việc cũng có những thay đổi nhất định, tôi phụ trách duyệt biên tập nội dung, chỉ đạo hướng triển khai, giám sát thực hiện đề tài khi giao cho các phòng ban thực hiện.

So với công việc trước kia có khá nhiều điểm khác, như một người là quản đốc, một người là công nhân trong một nhà máy. Thư ký là người đặt ra đề tài, số lượng tin bài triển khai, phân bổ nội dung cân đối, nhanh chóng ở từng nhóm ngành. Sau khi phóng viên/biên tập viên thực hiện xong sẽ gửi cho ban Thư ký duyệt, biên tập chỉnh sửa xem có đạt để đăng tải lên trang tin hay không. Đồng thời phóng viên cũng có thể tự đề xuất nội dung mong muốn theo nguồn dữ liệu tự thu thập và đưa ý kiến đối với ban Thư ký. 

Nhìn chung, công việc của nhà báo khá linh hoạt, tôi nhận thấy ở vị trí quản lý, cần có khả năng điều phối phân chia công việc rõ ràng, quản lý nội dung đa nền tảng, nhìn nhận vấn đề một cách nhạy bén và phát triển nó theo nhiều hướng khác nhau.

PV: Bà đánh giá thế nào về sự thay đổi của báo chí trong thời đại số hóa và mạng xã hội hiện nay?

Nhà báo Nguyễn Thị Khánh Hòa: Trong thời đại số hóa và mạng xã hội bùng nổ, tôi nhận thấy báo chí hiện nay đang trải qua cuộc chuyển mình sâu sắc chưa từng có trong lịch sử. Cùng với việc cắt giảm nhân sự, sự thay đổi không chỉ diễn ra ở phương thức sản xuất, phân phối và tiếp cận thông tin, mà còn đặt ra những thách thức và yêu cầu mới về đạo đức nghề nghiệp, năng lực tác nghiệp và tư duy làm báo hiện đại. 

Nếu trước đây, báo chí giữ vai trò trung tâm trong việc định hướng dư luận, thì nay, vị thế ấy phải được củng cố trước sự lan truyền chóng mặt của tin giả và AI. Nhiều cơ quan báo chí cũng đang tích cực chuyển đổi mô hình, tận dụng AI như một công cụ để thúc đẩy chất lượng và tốc độ tin bài một cách nhanh gọn và chính xác.

PV: Theo bà, khác biệt lớn nhất của thế hệ nhà báo trẻ hôm nay so với những người đi trước là gì? 

Nhà báo Nguyễn Thị Khánh Hòa: Có lẽ khác biệt lớn nhất nằm ở tư duy làm nghề và cách tiếp cận thông tin. Thế hệ trẻ sinh ra và trưởng thành trong thời đại số, nơi thông tin tràn ngập, công nghệ phát triển từng ngày. Họ tiếp cận nghề báo với tốc độ, kỹ năng số và sự linh hoạt mà thế hệ trước không thể có. Các bạn có thể sản xuất một bản tin, dựng video, đăng tải, tương tác với độc giả rất nhanh, điều mà 20 năm trước chúng tôi phải mất cả một quy trình tòa soạn phức tạp để hoàn thành.

Tôi khâm phục sự năng động và khả năng thích ứng công nghệ của thế hệ trẻ. Họ tận dụng công nghệ và trí tuệ nhân tạo AI, biết cách kể chuyện bằng đa phương tiện, hình ảnh, âm thanh, dữ liệu khiến báo chí trở nên sinh động, gần gũi và “chạm” hơn với công chúng. 

PV: Theo bà, đâu là những kỹ năng cốt lõi mà sinh viên báo chí cần trang bị để thích ứng với môi trường làm báo hiện nay?

Nhà báo Nguyễn Thị Khánh Hòa: Các bạn cần nắm được thị trường, xu hướng mới, những từ ngữ chuyên ngành và tích lũy những mối quan hệ xung quanh. Khi thật sự hiểu mảng đó, các bạn mới có thể đặt câu hỏi phỏng vấn chuyên gia, quan chức; đồng thời phát triển bài viết với độ sâu nhất định. Nếu mỗi lĩnh vực biết một chút, sẽ rất khó để thành công. 

Đầu tiên, hãy xác định mục tiêu rõ ràng và đam mê với nghề báo. Thứ hai, đừng ngại hỏi, ngại kết nối tiếp xúc với nhiều người, cũng đừng ngại va vấp vì ngại sẽ không làm được báo. Và cuối cùng là hãy thật sự hiểu những gì mình viết, nắm vững kiến thức về mảng đề tài mình làm để bài viết trở nên chính xác, khách quan và sâu sắc.

Nhiều bạn nghĩ là viết tin bài phải nhanh, sử dụng công cụ AI vội vàng thì đó chỉ là ngưỡng cửa ban đầu. Để đi sâu với nghề báo, bạn cần học rộng và hiểu sâu và nâng cấp trình độ mỗi ngày.

Có một điều nữa là các bạn trẻ nên tích lũy những mối quan hệ, mỗi lần gặp gỡ, phỏng vấn nhân vật mình lại có cơ hội kết nối. Từ đó xây dựng nền tảng nhất định để dễ dàng liên hệ, phục vụ cho công việc của mình.

Xin cảm ơn những chia sẻ của bà!