Làng dệt Cổ Chất nổi tiếng đất thành Nam

(Sóng trẻ) - Làng nghề dệt Cổ Chất nằm ven dòng sông Ninh (xã Phương Đình, Trực Ninh, Nam Định) nổi tiếng với nghề trồng dâu nuôi tằm, ươm tơ, dệt lụa. Thế nhưng, những năm gần đây, cả làng luôn thấp thỏm về nguy cơ thất truyền của nghề.

Theo người dân trong làng, nghề tơ tằm ở đây đã có từ lâu đời. Thời Pháp thuộc, Cổ Chất trở thành vùng vành đai nguyên liệu cung cấp cho công ty bông vải sợi Bắc Kỳ.

Đầu thế kỷ XX, giới tư bản Pháp đã cho đầu tư xây dựng một nhà máy ươm tơ ở ngay đầu làng để khai thác kỹ năng lao động lành nghề của người dân địa phương và tiềm năng vùng dâu tằm dọc bờ sông Ninh.

Ngày nay, người già trong làng vẫn thường làm tơ theo phương pháp thủ công như một thói quen và lòng yêu nghề truyền thống của quê hương. Nhiều hộ gia đình đầu tư máy móc, nhà xưởng hiện đại để sản xuất. Tuy nhiên, dù làm thủ công hay bằng máy, từng sợi tơ đều rất đẹp và có chất lượng tốt. Sợi tơ thanh mảnh, mềm mại nhưng rất bền và có màu sắc tươi sáng.

Những ngày này về làng Cổ Chất, khung cảnh vừa nhộn nhịp, hối hả. Khắp làng lách cách tiếng thoi đưa rộn rã, tiếng lạch cạch của những guồng quay tơ. Trong những xưởng kéo tơ, các bà các chị miệt mài làm việc trong màn khói bốc nghi ngút từ nồi nước luộc kén. Trên những khoảng sân ngập nắng, những bó tơ vàng, tơ trắng mềm mại, suôn đều, óng ả phơi trên những sào tre.

Chị Nguyễn Thị Yến chia sẻ: “Tơ phải được phơi dưới nắng to mới sáng, đẹp nếu trời âm u thì tơ sẽ xám xịt, không chất lượng. Sau khi phơi khô được lái buôn đến tận nơi để nhập hàng, một phần đổ cho những xưởng dệt, còn phần lớn sẽ mang đi xuất khẩu sang Thái Lan, Lào, Campuchia”.

Cũng theo chị Yến chia sẻ, trong quy trình dệt lụa, người làng sẽ ươm cả tơ trắng lẫn tơ vàng. Kén tằm sẽ được nhập ở những vùng lân cận như Thanh Hóa, Hà Nam, Thái Bình.

Sau 20 - 25 ngày kén tằm trưởng thành thì có thể đem đi kéo sợi. Sợi tơ làm xong sẽ được phân chia thành 3 loại. Sợi tơ tốt nhất gọi là sợi mốt rồi đến sợi mành và cuối cùng là sợi đũi dùng để dệt loại vải thô, vải sồi. Để có sợi tơ đẹp mịn thì người làm phải thật khéo léo, gỡ kỹ rồi vừa se và chuột sợi.

“Tơ lụa được dệt bằng máy nâng cao năng suất tuy nhiên cũng cần tỉ mỉ, tập trung cao độ để cho ra thành phẩm đẹp và chất lượng”, chị Yến nói.

Được biết, hiện chỉ còn khoảng 20 hộ theo nghề. Theo người dân trong làng cho biết, con tằm rất nhạy cảm với thời tiết, do đó việc chăm sóc và nuôi dưỡng vô cùng khó khăn và nhiều rủi ro. Hiện, 1kg tơ tằm người dân có thể bán với giá 1,5 triệu đồng.

Ngoài ra các loại chi phí kéo theo như nhân công, vận chuyển... đều tăng nên khoản lãi thu lại chẳng đáng là bao. Đó cũng là lý do khiến nhiều gia đình bỏ nghề.