Sức sống bền bỉ trong văn hóa dòng họ Nguyễn Hữu

Cùng với sự phát triển của xu thế hiện đại, hiện nay văn hóa của nhiều dòng họ đã dần trở nên mai một. Trước kia, người dân trong một làng chủ yếu là người cùng trong một họ. Song vì nhiều lí do mà ngày nay một làng có thể tập trung rất nhiều dòng họ khác nhau. Tuy nhiên vẫn có những dòng họ có số nhân khẩu rất lớn trong một làng. Nguyễn Hữu là một dòng họ như vậy. Hầu hết người dân trong họ đều là người dân làng Văn Giáp. Không chỉ có vậy, hiện nay Họ Nguyễn Hữu còn có rất nhiều con cháu đang sinh sống, học tập và làm việc ở Sài Gòn, Canada, Mỹ...Hiện nay trong họ có 4 chi với 490 nhân khẩu và 109 nóc nhà. 

Lễ giổ tổ vào tháng 8 âm lịch hàng năm vẫn được dòng họ duy trì từ nhiều năm nay. Những nghi thức rườm rà, lãng phí đã không còn thực hiện nữa hoặc thay đổi để phù hợp, nhưng nhìn chung các nghi lễ chính vẫn còn được giữ lại và hầu như không có sự thay đổi. Năm 1997, nhờ thờ họ Nguyễn Hữu được xây dựng ngay trên mảnh đất của nhà trưởng họ.

Từ nhiều ngày trước ngày giỗ Tổ, con cháu dòng họ từ khắp mọi miền đã trở về để dâng hương ở nhà thờ. Bắt đầu từ ngày 12/8 âm lịch, chỉ cần nghe thấy tiếng trống từ nhà trưởng họ thì mọi người con trong họ không ai bảo ai đều đến nhà trưởng họ để họp mặt và bàn về ngày giỗ Tổ. Đây cũng là một truyền thống còn giữ lại của dòng họ. Với sự phát triển của công nghệ người ta có thể dùng điện thoại di động để thông báo tin tức nhưng khi trong họ có việc chỉ cần nghe thấy tiếng trống, mọi người trong họ sẽ biết và đến họp trong nhà trưởng. 

Trong ngày 18, các thành viên của các chi trong họ sẽ tập trung về nhà thờ rửa dọn, chuẩn bị đồ lễ, lau dọn nhà thờ. Chiều ngày 18, các cụ trong ban  Tụng kinh sẽ tập trung ở nhà thờ để cầu mát – cầu may – cầu tài-cầu phúc cho con cháu trong họ.

Sau nghi thức tế, bà Nguyễn Thị Xoay - Trưởng họ Nguyễn Hữu sẽ thay mặt họ trao thưởng cho các cháu đỗ vào các trường đại học trong kì thi vừa qua. Năm nay, trong họ có 5 cháu đỗ vào các trường đại học lớn như : Đại học quốc gia, Cảnh sát, Lục quân, Kinh doanh và công nghệ, Nông nghiệp. Việc khen thưởng vừa là để nêu gương với các cháu khác trong dòng họ vừa là để động viên các cháu tiếp tục học tập để làm rạng danh dòng họ.

Sau khi xong các nghi thức cũng lế thì mọi người bắt đầu thụ lộc. Trên tinh thần văn hóa, không xa hoa lãng phí, nhà trưởng cũng nhắc nhở các thành viên trong họ giỗ Tổ ăn uống tiết kiệm, không sử dụng quá nhiều rượu bia. Trong khoảng thời gian này vẫn có rất nhiều người con từ xa trở về vào nhà trưởng tiến lễ dâng lên nhà thờ. Vào buổi chiều các trưởng chi và nhà trưởng sẽ cùng ra mộ Tổ để lễ tạ.

“Con người có tổ có tông

Như cây có cội như sông có nguồn”

Ngày giỗ Tổ đối với bất cứ dòng họ nào cũng là một ngày lễ vô cùng thiêng liêng. Có thể thấy theo thời gian nhiều nét văn hóa của làng quê Việt Nam đã không còn được lưu giữ nữa. Nhưng sức sống bền bỉ của những nét văn hóa trong dòng họ như họ Nguyễn Hữu sẽ mãi là sợi dây gắn kết chặt chẽ giữa những người con với dòng họ, quê hương, đất nước.